H1N1 Claims Fourth Cambodian

A 51-year-old woman succumbed to the H1N1 virus, officials said Thursday, bringing the death toll to four, with the total amount of confirmed cases in the country at 239
.

The death comes as Phnom Penh is preparing for the annual Water Festival, which draws millions of people to crowd the capital’s waterfront for three days.

Health officials worry the close proximity of revelers will lead to a rapid expansion of the disease. Following the festival last year, Cambodia reported a new case of bird flu.

The latest victim of the H1N1 virus, sometimes called swine flu, was a Phnom Penh resident who had suffered from liver disease and had been ill for “many years,” Sok Touch, director of the Ministry of Health’s communicable disease department, said.

Symptoms of the pandemic virus are much the same as seasonal influenza, including a high fever, coughing, sore throat, headache, muscle aches and lethargy, health experts say. It can be transmitted at least one day before symptoms appear, after which it is contagious for at least a week.

Health Minister Mam Bunheng encouraged people to cover their mouths and noses with tissue when coughing or sneezing and to deposit the tissue in a bin. Hand-washing with soap and water can also contain the spread of the disease, he said.

The World Health Organization estimates more than 340,000 cases of the disease worldwide have led to 4,100 deaths as of late September.

Kathen Worshippers Barred from Remote Pagoda [... due to land concession for a rubber company]

Police in Kampong Thom province have blocked villagers from participating in a Buddhist ceremony at a remote pagoda on disputed land for the past two days, officials said Thursday.


Celebrants of the Kathen ceremony, in which the faithful bring offerings to sequestered monks, were stopped 15 kilometers outside the pagoda, in Santhouk district, which the provincial governor called “illegitimate.”

“We blocked them, but it does not mean we’re preventing people from holding the ceremony,” the governor, Chhun Choan, said. “That place is part of a land concession given to a company for the investment of rubber.”

Villagers from the provinces of Kandal and Kampong Cham had meant to travel to the Meakea Prachea Hema Voan pagoda, with gifts for monks who must remain on the premises for three months. The Katen ceremony ends Nov. 2.

“Yesterday, they blocked one convoy, and today another,” said Leng Chea, a monk’s assistant. “If they claim that the pagoda is illegal, they must wait until the ceremony is finished.”

The pagoda, located 100 kilometers from Kampong Thom town, was built by an association assisting debilitated soldiers. It is little more than a small house where two monks live.

Khun Sok Kea, head of the association, said he had acquired the land legally in 2004.

Thais To Explain Thaksin Charges to Hun Sen

A demonstrator holds a banner with pictures of exiled former Thai Prime Minister Thaksin Shinawatra with Cambodian Prime Minister Hun Sen during a rally outside the Cambodian Embassy in Bangkok on October 27. (Photo: Reuters)

The Thai government said this week it will send an official document to Prime Minister Hun Sen regarding ousted Thai premier Thaksin Shinawatra, following a war of words between Phnom Penh and Bangkok over Cambodia’s right to refuse extradition.

Thaksin, who lives in exile, but not in Cambodia, faces a prison term on corruption charges if he returns to Thailand.

Hun Sen angered the current Thai government earlier this month by hosting a Thaksin supporter of the opposition party, then declaring Thaksin welcome in Cambodia, despite an extradition treaty with Thailand.

Thailand’s Foreign Affairs Ministry said Tuesday it will outline the facts of Thaksin’s case for Hun Sen, who it said may have obtained incorrect information.

“We will receive the documents relating to Thaksin to read if the Bangkok government sends the documents to us,” government spokesman Khieu Kanharith said. “It is no problem. We will have our legal experts examine the documents.”

Thaksin was ousted from power in a bloodless coup in 2006, but he still enjoys wide support among Thais, and Hun Sen has called Thaksin a political victim and thereby outside extradition requirements.

Koy Kong, a spokesman for Cambodia’s Ministry of Foreign Affairs, said the ministry had not yet received documentation from Bangkok, but relations otherwise continued as normal.

Vietnam, Cambodia discuss security, extradition pacts

Vietnam and Cambodia on Thursday discussed an agreement to strengthen public security ties as well as an extradition treaty to deal with crimes along their border areas.


Police said border crimes have become more complex and serious than previous years. Since the beginning of last year, more than 1,890 smuggling cases were detected involving goods worth US$6.2 million.

Other crimes, including drugs, arms and human trafficking, have also thrived along the Vietnam-Cambodia border, which stretches for nearly 1,200 kilometers.

Vietnam has 10 provinces bordering Cambodia with a total population of 12.65 million.

Court upholds Mu Sochua conviction

Parliamentarian Mu Sochua appeared in court on Wednesday as the judges rejected her appeal of a defamation conviction. (Photo by: Sovan Philong)

“Since [Mu Sochua] is among the most proactive women activists and lawmakers in Cambodia, I am disappointed she wasn’t given more respect” - Thida Keus, executive director of rights group Silaka and secretary general of the Committee to Promote Women in Politics

THE Court of Appeal has upheld the defamation conviction of opposition lawmaker Mu Sochua, an outcome the Sam Rainsy Party parliamentarian described as “politically motivated”.

In a hearing on Wednesday, Judge Seng Sivutha affirmed the ruling handed down by the Municipal Court in August, which found Mu Sochua guilty of defaming Prime Minister Hun Sen and ordered her to pay a total of 16.5 million riels (US$3,963) in fines and compensation.

During the hearing, Mu Sochua was defiant, appearing in court without a defence attorney and refusing to answer any questions because of her lack of counsel, she said.

“I don’t want other lawyers to become victims like Kong Sam Onn,” she said, referring to her former defence lawyer, who resigned and defected to the ruling Cambodian People’s Party in July after he was also sued for defamation by the premier.

After the hearing, she rejected the court’s decision and pledged to take her appeal to the Supreme Court.

“I’m not going to pay the fine – I’ve said that before clearly,” she said. “I’m just giving the courts of Cambodia another chance to prove that they can do their job.”

In a statement released after the hearing, the SRP decried the outcome as a “mockery of justice” that merely mimicked the verdict handed down in August. “The Appeal Court, ignoring principles of fair trial, blindly affirmed the decision of the Municipal Court: The accused was denied her rights to be represented by a lawyer of her choice, and to be judged by an independent and impartial tribunal,” the party stated.

The prime minister sued Mu Sochua for defamation in April after she filed her own complaint, claiming he referred to her in a speech as a cheung klang – a Khmer term meaning “strong leg” but considered derogatory when used in relation to women. Her own lawsuit against Hun Sen was dismissed by the Appeal Court on October 14.

Hun Sen’s lawyer, Ky Tech, said during the hearing that Mu Sochua’s comments about her own lawyer were an attempt to politicise the issue, and that the wording of Mu Sochua’s lawsuit – in which she requested 500 riels in symbolic compensation – was clear evidence that she aimed to attack and insult the prime minister.

“She held a press conference to defame Samdech Hun Sen and said she would sue [him]. She demanded 500 riels, but this amount could not wash away the stain on her reputation if she had really been defamed by Hun Sen,” Ky Tech said.

“There was only one aim – to defame Samdech Hun Sen.”

Rights activists, however, said the verdict was a clear case of political manipulation.

“Poor people can’t make complaints against high-ranking people. This is the custom of Cambodia,” said Chan Soveth, a senior monitor at local rights group Adhoc.

The outcome of the appeal, he said, was a foregone conclusion from the moment the original verdict was delivered.

“The Phnom Penh court had made its decision already, [a] decision made not by the court but by high-ranking people. The Appeal Court could not make a new ruling,” he said.

Thida Keus, executive director of rights group Silaka and secretary general of the Committee to Promote Women in Politics, said she was disappointed the court did not conduct its own investigations into the case, adding that the verdict could discourage women from getting involved in politics.

“Since [Mu Sochua] is among the most proactive women activists and lawmakers in Cambodia, I am disappointed she wasn’t given more respect,” she said.

“I feel very sad that this has happened – not just for women, but also for the public and the international community who know the judicial system in Cambodia is not free.”

The ruling came a week after the Governing Council of the Geneva-based Inter-Parliamentary Union adopted a resolution expressing “deep concern” at the sentencing of Mu Sochua for making statements that “clearly fall within the limits of her freedom of expression”.

The resolution, adopted in Geneva on October 21, also decried the removal of Mu Sochua’s parliamentary immunity in June to pave the way for the defamation case, and said she “did not enjoy her right to legal counsel of her choice” following Kong Sam Onn’s resignation in July.

Beware of ASEAN rights diplomacy

Hong Kong, China — Last Friday, 10 civil society representatives learned the hard way what a new Asian regional human rights initiative is really all about.


The 10 had expected to meet leaders of the Association of Southeast Asian Nations, one representing each country in the grouping, for a chat prior to the launch of the Intergovernmental Commission on Human Rights.

But the night before, officials from the Foreign Ministry of Thailand – where the event was being held – said that only five would be allowed through the door. When the five arrived at the venue, officials told them that they could not open their mouths.

Welcome to human rights dialogue, ASEAN style.

In a statement, the spurned activists said that the move was “a rejection of both civil society and the democratic process” that “sabotages the credibility” of the new commission. Media reports cited other groups as “bashing” and “deriding” the body.

All this seems to be much ado about nothing.

It was obvious from the start that the purpose of the new ASEAN body is not to protect human rights. Its purpose is the exact opposite.

ASEAN has created the Intergovernmental Commission so that member governments and their own ineffectual rights institutions can push complaints of abuses outside their borders. There they can be professionally watered down and run through various “channels” and “mechanisms” until the original point is forgotten and frustrated complainants give up.

Although the commission is not intended to promote rights, it is aiming to promote members’ campaigns for seats on prestigious international bodies, like the U.N. Human Rights Council.

Thailand has already announced that it will bid for the peak U.N. rights body next year. Its current ambassador to the council was government spokesman when former Prime Minister Thaksin Shinawatra’s administration was enabling the murder of thousands of alleged drug dealers in 2003.

In his new improved role as ASEAN human rights defender, the ambassador has been working on the intergovernmental body, perhaps with the expectancy of a better seat at the big hall in Geneva.

That these governments are working hard on their human rights diplomacy for reasons other than human rights is unsurprising. That civil society groups have been suckered into the diplomacy agenda is unfortunate.

Not only has it proven to be a complete waste of time and money, but also it is damaging to the defense of human rights in Asia.

Human rights diplomacy causes groups to lose touch with the real work of human rights advocacy. Diplomacy obliges negotiation and compromise. It is the stuff of closed doors and secret handshakes. By contrast, advocacy means standing firm on principles. It is necessarily public and open.

Rights diplomats fear to speak out because they might step on officials’ toes or risk their status with fellow diplomats. They sacrifice their ability to communicate on critically important issues on the streets in order to keep their cherished places at the table.

This is why, for instance, some groups have failed to speak out against the use of the lèse majesté law to silence and imprison people in Thailand, when in principle they ought to have not even hesitated.

Rights diplomats may flatter themselves into thinking that they can make progress through quiet negotiating, as if they were concluding a trade agreement or making an arms deal, but the fact is that this method is inimical to the real work of defending human rights.

This is because the single most important purpose of human rights advocacy is to break open silences and challenge taboos that allow abuses to continue. The work of human rights is to end the censorship of debate on problems that cause violations to persist.

Censorship can only be broken through advocacy. Human rights diplomacy, by contrast, not only reinforces censorship but also forces its participants to engage in self-censorship.

Persons who engage in self-censorship on the pretence of dialogue should expect little sympathy later when they find that they have been made victims of their own attempts at diplomacy, and then cry out that they have been unfairly treated.

But hopefully they will have learned an important lesson, that human rights diplomacy and human rights advocacy are incompatible. Anyone opting to engage in the former can only do so at the cost of giving up on the latter. And to give up on the latter ultimately means to give up on human rights.
--
(Awzar Thi is the pen name of a member of the Asian Human Rights Commission with over 15 years of experience as an advocate of human rights and the rule of law in Thailand and Burma. His Rule of Lords blog can be read at http://ratchasima.net)

Beware of ASEAN rights diplomacy October 29, 2009

Hong Kong, China — Last Friday, 10 civil society representatives learned the hard way what a new Asian regional human rights initiative is really all about
.

The 10 had expected to meet leaders of the Association of Southeast Asian Nations, one representing each country in the grouping, for a chat prior to the launch of the Intergovernmental Commission on Human Rights.

But the night before, officials from the Foreign Ministry of Thailand – where the event was being held – said that only five would be allowed through the door. When the five arrived at the venue, officials told them that they could not open their mouths.

Welcome to human rights dialogue, ASEAN style.

In a statement, the spurned activists said that the move was “a rejection of both civil society and the democratic process” that “sabotages the credibility” of the new commission. Media reports cited other groups as “bashing” and “deriding” the body.

All this seems to be much ado about nothing.

It was obvious from the start that the purpose of the new ASEAN body is not to protect human rights. Its purpose is the exact opposite.

ASEAN has created the Intergovernmental Commission so that member governments and their own ineffectual rights institutions can push complaints of abuses outside their borders. There they can be professionally watered down and run through various “channels” and “mechanisms” until the original point is forgotten and frustrated complainants give up.

Although the commission is not intended to promote rights, it is aiming to promote members’ campaigns for seats on prestigious international bodies, like the U.N. Human Rights Council.

Thailand has already announced that it will bid for the peak U.N. rights body next year. Its current ambassador to the council was government spokesman when former Prime Minister Thaksin Shinawatra’s administration was enabling the murder of thousands of alleged drug dealers in 2003.

In his new improved role as ASEAN human rights defender, the ambassador has been working on the intergovernmental body, perhaps with the expectancy of a better seat at the big hall in Geneva.

That these governments are working hard on their human rights diplomacy for reasons other than human rights is unsurprising. That civil society groups have been suckered into the diplomacy agenda is unfortunate.

Not only has it proven to be a complete waste of time and money, but also it is damaging to the defense of human rights in Asia.

Human rights diplomacy causes groups to lose touch with the real work of human rights advocacy. Diplomacy obliges negotiation and compromise. It is the stuff of closed doors and secret handshakes. By contrast, advocacy means standing firm on principles. It is necessarily public and open.

Rights diplomats fear to speak out because they might step on officials’ toes or risk their status with fellow diplomats. They sacrifice their ability to communicate on critically important issues on the streets in order to keep their cherished places at the table.

This is why, for instance, some groups have failed to speak out against the use of the lèse majesté law to silence and imprison people in Thailand, when in principle they ought to have not even hesitated.

Rights diplomats may flatter themselves into thinking that they can make progress through quiet negotiating, as if they were concluding a trade agreement or making an arms deal, but the fact is that this method is inimical to the real work of defending human rights.

This is because the single most important purpose of human rights advocacy is to break open silences and challenge taboos that allow abuses to continue. The work of human rights is to end the censorship of debate on problems that cause violations to persist.

Censorship can only be broken through advocacy. Human rights diplomacy, by contrast, not only reinforces censorship but also forces its participants to engage in self-censorship.

Persons who engage in self-censorship on the pretence of dialogue should expect little sympathy later when they find that they have been made victims of their own attempts at diplomacy, and then cry out that they have been unfairly treated.

But hopefully they will have learned an important lesson, that human rights diplomacy and human rights advocacy are incompatible. Anyone opting to engage in the former can only do so at the cost of giving up on the latter. And to give up on the latter ultimately means to give up on human rights.

--
(Awzar Thi is the pen name of a member of the Asian Human Rights Commission with over 15 years of experience as an advocate of human rights and the rule of law in Thailand and Burma. His Rule of Lords blog can be read at http://ratchasima.net)

Thai-Cambodia spat couds ASEAN Summit

Bangkok, Oct 24 : A war of words between Southeast Asian neighbours Thailand and Cambodia over coup-ousted Thai leader Thaksin Shinawatra, has marred the ASEAN Summit taking place at Hua Hin near here.

Thai Prime Minister Abhisit Vejjajiva, who is current chair of the 10-nation grouping, has questioned his Cambodian counterpart Hun Sen's defence of Mr Thaksin, who was ousted in a bloodless coup in September 2006.

''What is the purpose of Prime Minister Hun Sen coming to Thailand? And what has he said that was in line with the aim of the meeting?'' Mr Abhisit told a press conference.

Mr Abhisit was responding to Mr Hun Sen's reported remarks to the press on his arrival in Hua Hin that his country was ready to offer refuge to Mr Thaksin, who is living abroad in self-imposed exile to avoid prosecution in Thailand on corruption charges.

Mr Hun Sen added that the former Thai Prime Minister could become his economic advisor and insisted that Phnom Penh would not be legally obliged to extradite Mr Thaksin on Bangkok's request.

Mr Hun Sen said Mr Thaksin was a political victim of the 2006 military takeover in Bangkok and compared him to Myanmar's pro-democracy leader Aung San Suu Kyi.

The Thai Prime Minister said the ASEAN Summit was aimed at building a stronger Southeast Asian community and dismissed his Cambodian counterpart's remarks.

''(ASEAN) has no time to pay attention to a person who wants to destroy ASEAN unity. And I hope Prime Minister Hun Sen will receive the right information and change his mind on the matter,'' Mr Abhisit said.

PHNOM PENH, Oct. 24 (Xinhua) -- Cambodia's National Assembly on Friday approved a new law for foreign adoptions, setting up criteria for children to be adopted, the eligibility of potential adoptive parents and the procedures for legal adoptions by families living overseas, local newspaper the Phnom Penh Post reported on Saturday.

All 72 parliamentarians in attendance voted to pass the two final chapters of the law after about one hour of debate, it said. Debate on the lO-chapter draft law began on Wednesday.

The law is aimed at ensuring that Cambodian children adopted by foreign parents, "grow up in a family environment, a happy environment, with love and understanding in order to develop fully."

For a child to be adopted by foreigners, he or she must be younger than 8 years old, except in the cases of special needs. The children must be living in an orphanage, under the care of the Social Affairs Ministry, or have poor or disabled parents, the law said.

Moreover, under the law, adoptive parents must be between 30 and 45 years old, and should have, at the most, one other child, who must be younger than 22 years old.

According to statistics presented by Ith Sam Heng, minister of social affairs, more than 20,000 Cambodian children live in state-run orphanages, and about 130,000 live in private facilities. He added that adoptive parents in the U.S. alone took home 1,415 Cambodian children between 1998 and 2003, although the U.S. government officially suspended adoptions in 2001 over fraud concerns.

And Britain cut off Cambodian adoptions in 2004, while France implemented a temporary ban between 2003 and 2006. Australians are also forbidden from adopting, as the two countries have never signed an agreement on adoption.

Ith Sam Heng was quoted by the Post as saying that the law would be "seriously implemented," adding that he had not heard of any bad things happening to Cambodian children after being adopted abroad.

He said a delegation from the ministry had already visited adoptive families in Canada, France, Italy and the U.S. Some foreign parents had also written annual reports to the government describing the conditions of the children, including photos, about health and education, he added.

News in Pictures

Cambodia's Prime Minister Hun Sen waves as he arrives for the 15th Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) summit, in the seaside town of Hua Hin, some 190 km (118 miles) south of Bangkok, October 23, 2009. The ASEAN smmit is bringing together the group's leaders to attend the meeting including a summit between ASEAN and the three East Asian powers of China, Japan and South Korea as well as a summit of ASEAN leaders with their counterparts from Australia, China, India, Japan, New Zealand and South Korea. REUTERS/Sukree Sukplang (CAAI News Media)

Cambodia's Prime Minister Hun Sen arrives for the 15th Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) summit, in the seaside town of Hua Hin, some 190 km (118 miles) south of Bangkok, October 23, 2009. The ASEAN smmit is bringing together the group's leaders to attend the meeting including a summit between ASEAN and the three East Asian powers of China, Japan and South Korea as well as a summit of ASEAN leaders with their counterparts from Australia, China, India, Japan, New Zealand and South Korea. REUTERS/Sukree Sukplang

Supporters of former Thai Prime Minister Thaksin Shinawatra join their hands together in a gesture mocking ASEAN leaders in a rally by a hundred Thaksin supporters, 40 km (25 miles) north of the venue where the ASEAN summit is being hosted in the seaside town of Hua Hin, some 190 km (118 miles) south of Bangkok, October 23, 2009. South East Asian leaders are meeting in Thailand to work toward creating a political and economic union for the region by 2015. REUTERS/Sukree Sukplang

Thailand's Prime Minister Abhisit Vejjajiva (L) hands to Thai representative Dr. Sriprapha Petcharamesree (R) a copy of the "Cha-Am Hua Hin Declaration on the Inauguration of the ASEAN Intergovernmental Commission on Human Rights" as ASEAN leaders, including Singapore's Prime Minister Lee Hsien Loong (L), Vietnam's Prime Minister Nguyen Tan Dung (C), and Myanmar's Prime Minister Thein Sein (R) applaud during the 15th Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) summit, in the seaside town of Hua Hin, some 190 km (118 miles) south of Bangkok, October 23, 2009. South East Asian leaders are meeting in Thailand to work toward creating a political and economic union for the region by 2015. REUTERS/Erik de Castro

Thai Prime Minister Abhisit Vejjajiva (6th L) leads other ASEAN leaders including Singapore Prime Minister Lee Hsien Loong (5th L), Philippine Foreign Minister Alberto Romulo (4th L), Myanmar Prime Minister Thein Sein (4th R) and ASEAN Secretary General Surin Pitsuwan (R) in joining hands together with the representatives of the newly inaugurated ASEAN Intergovernmental Commission on Human Rights at the 15th Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) summit, in the seaside town of Hua Hin, some 190 km (118 m iles) south of Bangkok, October 23, 2009. South East Asian leaders are meeting in Thailand to work toward creating a political and economic union for the region by 2015. REUTERS/Erik de Castro

Thai Prime Minister Abhisit Vejjajiva (C) leads other ASEAN leaders including Singapore's Prime Minister Lee Hsien Loong (2nd L), Philippines' Foreign Minister Alberto Romulo (L), Myanmar's Prime Minister Thein Sein (R) and Vietnam's Prime Minister Nguyen Tan Dung in joining hands together with the representatives of the newly inaugurated ASEAN Intergovernmental Commission on Human Rights at the 15th Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) summit, in the seaside town of Hua Hin, some 190 km (118 miles) south of Bangkok, October 23, 2009. South East Asian leaders are meeting in Thailand to work toward creating a political and economic union for the region by 2015. REUTERS/Erik de Castro

Thailand-Cambodia Dispute Overshadows Summit

CHA-AM, Thailand — An uncharacteristically edgy summit of the Association of Southeast Asian Nations (Asean) threatened to boil over yesterday as Thai-Cambodian relations took another turn for the worse.

A visibly exasperated Thai Prime Minister Abhisit Vejjjiva hit back at his Cambodian counterpart Hun Sen, calling him “seriously misinformed” over the latter’s remarks comparing fugitive former Thai PM Thaksin Shinawatra with Burmese pro-democracy leader Aung San Suu Kyi.

Hun Sen had earlier offered Thaksin, who was deposed in a 2006 coup, a job as an economics advisor and said that if the exiled media mogul chose to come to Cambodia, he would not face extradition to Thailand to face corruption charges.

“Thaksin can stay in Cambodia as the guest of Cambodia and also be my guest as my adviser on our economy,” said Hun Sen.

His remarks comparing the former Thai prime minister with Aung San Suu Kyi raised many eyebrows among summit delegates, as he attempted to capitalize on the international media attention on Asean this weekend to highlight his view that Thaksin’s plight is politically driven.

“Hun Sen’s comments are being seen as an attempt to intervene in Thailand’s precarious domestic political situation,” said Thitinan Pongsudhirak, the director of the Institute of Security and International Studies (Thailand) at Chulalongkorn University in Bangkok.

Last week, Hun Sen gave a pointedly high-profile reception to former Thai prime minister and Thaksin ally Gen Chavalit Yongchaiyuth. Chavalit said “Mr Hun Sen is my old friend and I am visiting him at his invitation.”

Last month, Cambodian opposition leader Sam Rainsy was in Bangkok, where he addressed the Foreign Correspondents’ Club of Thailand on press freedom in Cambodia. Rainsy slammed the Hun Sen administration, saying that it gives token assent to freedom of speech but uses state resources to hit critics with defamation suits, backed by a pro-government judiciary.

Thitinan said he thinks that Hun Sen has taken umbrage at Rainsy using his time in Thailand to attack the Cambodian government.

Speaking to The Irrawaddy on the sidelines of the Asean summit, Cambodian opposition MP San Cchay said that Hun Sen’s reaction shows that he does not understand how a liberal democracy works.

“Just because Sam Rainsy talks in critical terms while in Thailand does not mean it has anything to do with the Thai government. Hun Sen merely betrays his own anti-democratic leanings with such an assumption,” he said.

Yesterday, the anti-government and pro-Thaksin United Front for Democracy against Dictatorship (UDD) called on Asean to withdraw support for Abhisit as the bloc’s chairman.

The UDD is seeking a royal pardon to enable Thaksin return to Thailand without having to face jail time on corruption charges. The UDD is also seeking a general election and deems the Abhisit government as illegitimate.

Thaksin is regarded as the most popular yet divisive head of government in recent Thai history, implementing pro-poor policies and developing the northeastern Isaan region, but periodically clamping down on media, launching a draconian war on drugs and seeking a military solution to the southern Thailand Muslim rebellion.

Interestingly, Hun Sen’s comparison of Thaksin’s situation to that of Suu Kyi comes as the Nobel Peace Prize laureate marks a total of 14 years in detention today. She was first arrested in July 1989, ahead of a landslide electoral victory by her party, the National League for Democracy, in May 1990.

The comparison was made even as five Asean member states, including Cambodia, refused to allow NGO representatives other than those handpicked by the governments to attend a scheduled “civil society” meeting with regional heads of government.

Nay Vanda of the Cambodian Human Rights and Development Association—selected by the Asean People’s Forum as his country’s representative at the meeting—said he was disappointed with the outcome.

“Cambodia is supposed to be a democracy that respects the rule of law. I was chosen via a democratic process, yet the government refused to meet me.

Even Communist, one-party state Vietnam was not afraid to meet the NGO representative selected by the Asean People’s Forum,” he said.

An hour after that meeting, Asean launched a new human rights body, known as the Asean Intergovernmental Human Rights Commission, which has no scope to punish or even draw attention to human rights abuses in Southeast Asia and includes the Burmese junta among its representatives.

Cambodia has usually backed the Burmese regime when it is faced with criticism from the international community.

Hun Sen’s comments came just a day before his Thai counterpart hosted a three-day gathering of sixteen Asian leaders, with the ten-member Asean grouping having a series of meetings on Friday before being joined by counterparts from Australia, China, India, Japan, New Zealand and South Korea on Saturday.

The summit aimed to make progress on Asean integration across a number of sectors. However, Abhisit took Hun Sen’s comments as an attempt to undermine this, saying “[Asean member states] have no time to pay attention to a person who wants to destroy unity.”

This weekend’s summit is a re-run of an April meeting in Pattaya, which was cancelled after Thaksin’s red-shirted backers clashed with troops and pro-government protesters.

That melee further blemished tourist-oriented Thailand’s international image, already sullied after yellow-shirted royalists blockaded Bangkok’s international airports in late 2008. This time around, 36,000 soldiers and police were deployed around Cha-am and Hua Hin, 90 minutes south of Bangkok, to prevent any attempted repeat by the red shirts.

However, Thaksin’s shadow was cast over this summit, albeit by proxy, with Hun Sen apparently seeking to needle his Thai counterpart, with whom relations are already touchy over a long-running border dispute centering on the Preah Vihear temple and surrounding land area.

One month ago, 30,000 Thaksin supporters gathered in Bangkok mark the 3rd anniversary of the military coup that deposed him. The same weekend, royalist protesters caused mayhem around the Preah Vihear site, tussling with locals and exhorting the Thai government to take a more assertive stance with Phnom Penh over the disputed site.

Thitinan told The Irrawaddy: “Thailand and Cambodia have had rocky relations for a number of years. The reasons are multifaceted, but underpinning the divide is the fact that Thailand has somewhat of a superiority complex, while Cambodia perhaps retains an element of colonial baggage, and now sits between two much bigger countries in Thailand and Vietnam.”

Giving an insight into the level of acrimony generated by this latest spat, a press conference given by members of the Asean Interparliamentary Myanmar (Burma) caucus on Saturday afternoon discussed how Burma was pushed down the priority list as a result.

ASEAN summit hits snag on new rights panel

HUA HIN, THAILAND -- Leaders of the Association of Southeast Asian Nations were supposed to celebrate the inauguration of the group's new human rights body as they met Friday, but rifts over human rights, trade and politics marred the first day of the region's annual summit.

Five member states -- Burma, Cambodia, Laos, the Philippines and Singapore -- refused to meet the five individuals chosen by civil rights groups to represent their countries.

"I am very disappointed, and I see this as not only a rejection of me personally and the organization I represent, but as a rejection of the democratic process in the region," said Sister Crescencia Lucero, the Franciscan nun who was to have been the Philippines representative.

The association's Intergovernmental Commission on Human Rights, one of the central elements of the legally binding ASEAN Charter signed last year, disappointed many rights advocates when it was limited to the promotion rather than the protection of human rights.

Abhisit Vejjajiva, the Thai prime minister and current ASEAN chairman, tried to put a positive gloss on the dispute.

"For members of civil society, you should be assured that you now have a partner with which to work," he said.

Nongovernmental groups have portrayed the disagreement as a struggle for the soul of ASEAN: Is it, as Vejjajiva described in his opening statement, a "people-centered" community or, as its critics allege, an uncritical club for regional governments, some of which, such as Burma and Cambodia, are regularly accused of human rights abuses?

ASEAN is caught between its drive for greater integration and international relevance, and the principle of noninterference in the internal affairs of other member states, but bilateral relations are a recurrent problem.

Regional politicians sometimes cite the European Union as their model, but their ambitions risk running aground on the vast political and social differences between the states, which range from the absolute monarchy of Brunei to the communist governments of Vietnam and Laos.

Korea offers Cambodia more development aid

Cambodia’s Prime Minister Hun Sen, right, chats with President Lee Myung-bak, center, through a translator during a tour of Angkor Wat in Siem Reap, 143 miles northwest of Phnom Penh, yesterday. [YONHAP]

SIEM REAP, Cambodia - Korea will provide a further $9.25 million to Cambodia in new development assistance in 2010 and 2011 to fund a road construction project in Siem Reap, best known for its proximity to Angkor Wat, according to the Blue House.

Korea gave $5.9 million between 2005 and 2009 to build the road in an effort to help conserve the cultural heritage site.

The Korea Ring Road will help disperse traffic in the area, contributing to protecting the 800-year-old temples, the Blue House said in a press release.

Following a visit to Angkor Wat to discuss the road project and cultural preservation, Lee departed for Hua Hin, Thailand, yesterday to attend a series of regional summits.

Today and tomorrow, Lee will attend the Korea-Asean summit and the Asean Plus Three summit where leaders of 10 Southeast Asian nations, China and Japan will join him.

In the regional summits, Lee will seek the participating leaders’ support to resolve North Korea’s nuclear crisis, the Blue House said. Measures to fight climate change and promote green growth will also be addressed.

After the Asean Plus Three summit, the leaders are expected to adopt a statement on food security and bio energy development cooperation.

Tomorrow, the South Korean president will also attend the annual East Asia summit, in which the leaders of the Asean Plus Three and India, Australia and New Zealand will sit down to discuss regional and global issues.

According to the Blue House, the Lee administration will concentrate its efforts on cementing trust between Korea and Asean.

During a cabinet workshop last Sunday, Foreign Minister Yu Myung-hwan said Korea will use the Group of 20 summit that it will host in November next year as an opportunity to promote Lee’s New Asia Initiative, the Blue House has said.

Lee announced a new diplomatic initiative to engage Asia-Pacific nations in March, marking a shift in focus for Seoul’s foreign policy, from the four global powers to relations with its regional neighbors.

Lee said Seoul’s foreign policy concentration on Washington, Tokyo, Beijing and Moscow last year was successful and that the time had come to reach out to countries in the region.

Under his “New Asia Initiative,” Lee’s goal is to speak for Asian nations in the international community. According to the Blue House, Korea seeks to cooperate with Asia-Pacific neighbors while playing a leading role in resolving transnational tasks such as the financial crisis and climate change. Seoul will focus on diplomacy to encourage free trade and investment within the region.

According to the Blue House, Lee’s initiative gained momentum over the past seven months after he attended the Asean Plus Three summit in Thailand in April, visited Central Asia in May and hosted the Korea-Asean special summit in June.

For stronger ties with Asean, Lee has also promised to increase the Korea-Asean cooperative fund from the annual $3 million to $5 million after 2010.

Korea’s official development assistance toward Asean nations will be increased from $155 million of last year to $395 million by 2015.

“The New Asia Initiative is also in line with President Lee’s national vision of a greater, global Korea,” Lee Dong-kwan, Lee’s senior secretary for public affairs, has said.

“The president has an idea of highlighting Asia’s role and capability in the new international order to be formed in the post-global financial crisis era. And the New Asia Initiative is the product of President Lee’s vision.”

The Asean summits in Thailand later this week and the APEC summit in Singapore next month will be used as key opportunities to promote Lee’s vision, the Blue House said.

Family killed in bomb accident

PHNOM PENH - A CAMBODIAN man accidentally killed himself, his pregnant wife and young daughter as he attempted to remove explosives from a bomb he had scavenged for metal, police said on Saturday.

They said that Mr Leng Hatha's 39-year-old wife, who was six months pregnant, and his five-year-old daughter were killed in the blast at their home in southern Kampot province on Thursday evening. Mr Leng Hatha died the next day from his injuries in hospital.

'It happened because the husband was trying to pound the bombshell to take out the explosives,' deputy provincial police chief In Chiva told AFP.

He said the man earned money from selling metal from unexploded bombs and more than one hundred bombs remained inside his house.

'He had a device to find mines and bombshells, so he could find many,' Mr In Chiva said, adding that Mr Leng Hatha had previously been jailed for the activity.

Cambodia, one of the world's most heavily mined countries, is littered with unexploded ordnance from nearly three decades of civil war and the secret US bombing of Cambodia in the Vietnam War. But many people in the impoverished kingdom continue to risk their lives by searching for the metal scraps to sell. -- AF

IBM ណែនាំ​​ដំណោះស្រាយ​ដ៏​វ័យ​ឆ្លាត​ដល់​កម្ពុជា​​ សម្រាប់​វិស័យ​ធនាគារ​ទូរគមនាគមន៍ ​និង​រដ្ឋាភិបាល

Send to friendកំណែ​ដែល​ងាយ​​ស្រួល​បោះពុម្ព​

ភ្នំពេញ៖ ក្រុមហ៊ុន​កុំព្យូទ័រ​ដ៏​ល្បីល្បាញ​ IBM ដែល​​គ្រោង​នឹង​បើក​សាខា​តំណាង​​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​​នា​ពេល​​ខាង​មុខ​ បាន​ណែនាំ​​នូវ​បច្ចេកវិជ្ជា​ចុង​​ក្រោយ​បំផុត​និង​ដំណោះស្រាយ​ធុរកិច្ច​​ របស់​ខ្លួន​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១៤​ តុលា​ ២០០៩​ នៅ​ណាហ្គាវើល​ ក្នុង​គោល​បំណង​​ជួយ​​ស្ថាប័ន​នានា​​នៅ​កម្ពុជា​ឲ្យ​កសាង​ធុរកិច្ច​ដ៏​ ឆ្លាតវៃ​មួយ​ក្នុង​គ្រា​សេដ្ឋកិច្ច​​ធ្លាក់​​ចុះ​នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន។

ដំណោះស្រាយ​ទាំង​នេះ​ ផ្អែក​​ទៅ​លើ​ការ​កែប្រែ​ច្នៃ​ប្រឌិត​​ថ្មី​​ជា​បន្ត​បន្ទាប់​របស់​ប្រព័ន្ធ ​ IBMX, Bladecenter Starage និង​ប្រព័ន្ធ​ឧស្សាហកម្ម​ពិភពលោក​ដ៏​ល្អ​ប្រសើរ​បំផុត​ពី​សូហ្វវែ​អាយប៊ីអឹម ​ (IBM Software) ដើម្បី​គាំទ្រ​ធុរកិច្ច​កាន់​តែ​លូត​លាស់​របស់​កម្ពុជា។

លោក​ ឡន វី​ (Leon Wee) នាយក​ប្រចាំ​ប្រទេស​នៃ​ក្រុម​សូហូវែ​ IBM នៅ​វៀតណាម​​ បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា​ សម្ភារៈ​រូបវ័ន្ត​ (Hardware) របស់​ IBM បាន​ត្រូវ​​គេ​ទទួល​ស្គាល់​យ៉ាង​ល្អ​នៅ​ក្នុង​ទីផ្សារ​ដែល​កំពុង​រីក​ លូតលាស់​របស់​កម្ពុជា​ ជា​ពិសេស​នៅ​ក្នុង​វិស័យ​ធនាគារ​ទូរគមនាគមន៍​ និង​រដ្ឋាភិបាល​ ហើយ​នៅ​ពេល​នេះ​សូហ្វវែ​ IBM បាន​នាំ​មក​នូវ​​ការ​យល់​ដឹង​និង​សមត្ថភាព​វិភាគ​ធុរកិច្ច​​ថ្មី​សម្រាប់​ វិស័យ​ទាំង​នេះ​និង​សហគ្រាស​ផ្សេង​ទៀត។

ពាក់ព័ន្ធ​​នឹង​ដំណោះស្រាយ​ផ្នែក​វិស័យ​ធនាគារ​ លោក​ ឡន​ វី​ ដែល​​ទទួល​​សញ្ញាប័ត្រ​អនុបណ្ឌិត​ផ្នែក​គ្រប់​គ្រង​ធុរកិច្ច​អន្តរជាតិ​ពី​ វិទ្យាស្ថាន​ RMIT នៅ​​អូស្ត្រាលី​នោះ​​បាន​បញ្ជាក់​ថា​ វិស័យ​ធនាគារ​មាន​សារសំខាន់​ណាស់​ ដូចជា​​ការ​ប្រើប្រាស់​ប័ណ្ណ​ឥណទាន​ ម៉ាស៊ីន​ដក​ប្រាក់​ ប្រាក់​កម្ចី​ទិញ​គេហដ្ឋាន​ រថយន្ត​ និង​ប្រាក់​កម្ចី​សហគ្រាស​ធុន​តូច-មធ្យម។ ជាមួយ​​សេវា​ទាំង​នេះ​ IBM ​ អាច​ជួយ​បង្កើន​ដំណើរការ​​ធុរកិច្ច​កាត់បន្ថយ​ចំណាយ​ និង​​ការ​គ្រប់គ្រង​ផ្នែក​ព័ត៌មានវិទ្យា។

ដោយ​មាន​បទពិសោធន៍​ ១២​ឆ្នាំ​ ផ្នែក​សូហ្វវែ​ IBM លោក​ ឡន​ វី​ មាន​​ប្រសាសន៍​ថា​ ដំណោះស្រាយ​របស់​ IBM ​មាន​៤​ចំណុច​គឺ​ ១-ការ​បម្រើ​អតិថិជន​ និង​ការ​យល់​ដឹង​ពី​អតិថិជន​ (Customer Care and Insight) ២- ការ​បំប្លែង​ភាព​​ការងារ​ស្នូល​ធនាគារ​ (Core Banking Transformation) ៣- ប្រព័ន្ធ​ទូទាត់​ (Payments Framework) និង​ទី​៤- ការ​គ្រប់គ្រង​ហានិភ័យ​ចម្រុះ​ (Integrated Risk Management)។

ការ​បម្រើ​អតិថិជន​ និង​ការ​យល់ដឹង​អំពី​អតិថិជន​ គឺ​អាច​ជួយ​ឲ្យ​ធនាគារ​​កសាង​មូលដ្ឋាន​មួយ​សម្រាប់​បង្កើត​ទស្សនៈ​ តែ​មួយ​អំពី​អតិថិជន ​និង​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​មាន​ការ​លក់​និង​សេវាកម្ម​កាន់តែ​​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​ ហើយ​វា​ក៏​ផ្ដល់​នូវ​ប្រព័ន្ធ​ដំណោះស្រាយ​មួយ​ ដើម្បី​កែលំអ​បទ​ពិសោធន៍​របស់​អតិថិជន​ធនាគារ​តាមរយៈ​ការ​រក​ទីផ្សារ​ ការ​លក់​ សេវាកម្ម​ នីតិវិធី​គោរព​តាម​លិខិត​បទដ្ឋាន​ និង​ការ​គ្រប់គ្រង​ព័ត៌មាន។

ចំពោះ​ការ​បំប្លែង​ភាព​ការងារ​ស្នូល​ធនាគារ​ គឺ​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ធនាគារ​​ធ្វើ​ទំនើបកម្ម​ និង​កែលំអ​កម្មវិធី​ Legacy ដែល​គាំទ្រ​​មុខ​ងារ​ស្នូល​ធនាគារ​ស្រប​ពេល​​មាន​ការ​ប្រែប្រួល​នៃ​ ធុរកិច្ច។ ឯ​ប្រព័ន្ធ​​ទូទាត់​​របស់​ខ្លួន​ជា​បណ្ដើរៗ​ ដើម្បី​កាន់​តែ​មាន​​​​​​​លក្ខណៈ​ទន់ភ្លន់​ និង​ប្រសិទ្ធភាព​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​ ​​​​​​​​​​​​ក៏​ដូចជា​បង្ហាញ​ថា​ តើ​ធនាគារ​អាច​លើក​កម្ពស់​ស្តង់ដារ​ឧស្សាហកម្ម​ដូចម្ដេច​ កម្មវិធី​របស់​ដៃ​គូ​ធុរកិច្ច​ និង​មូលនិធិ​ IBM Smart SOA ជា​​មួយ​ការ​ពង្រីក​ការ​ទូទាត់​ឲ្យ​បាន​លឿន​ដើម្បី​បង្កើត​តម្លៃ​សម្រាប់​ ធនាគារ។

សម្រាប់​ការ​គ្រប់គ្រង​ហានិភ័យ​ គឺ​អាច​ជួយ​ធ្វើ​​ធនាគារ​អាច​យល់​ដឹង​កាន់​តែ​ប្រសើរ​ឡើង​អំពី​ហានិភ័យ​ និង​កាលានុវត្តនភាព​ទាំងមូល​របស់​ខ្លួន​ ដើម្បី​ធ្វើ​សេចក្ដី​សម្រេច​ចិត្ត​​ដោយ​មាន​ព័ត៌មាន​ពេញលេញ​ ក៏​ដូចជា​​អភិក្រម​ចំពោះ​ការ​​គ្រប់គ្រង​ហានិភ័យ​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ហិរញ្ញវត្ថុ​ ហានិភ័យ​​ប្រតិបត្តិការ​ និង​ហានិភ័យ​ព័ត៌មានវិទ្យា​ និង​ការ​គោរព​ច្បាប់។

ទាក់ទង​​នឹង​ដំណោះស្រាយ​ របស់​ IBM ​ ចំពោះ​វិស័យ​ទូរគមនាគមន៍​លោក​ ឡន​ វី​ បាន​បន្ថែម​ថា​ ប្រព័ន្ធ​នេះ​ដាក់​ឲ្យ​អនុវត្ត​នូវ​យុទ្ធសាស្ត្រ​ និង​វិធី​ស្វែង​រក​ដំណោះស្រាយ​ទូរគមនាគមន៍​ IBM ​ ចំពោះ​ធុរកិច្ច​ព័ត៌មាន​វិទ្យា​ជា​ដើម។

ពាក់ព័ន្ធ​​វិស័យ​រដ្ឋាភិបាល​លោក ​សាយ៉ាធិ​ ហ្សីនដេ​ ប្រធាន​​ផ្នែក​​លក់​ដំណោះស្រាយ​​របស់​ IBM បាន​និយាយ​ថា​ ប្រព័ន្ធ​ឧស្សាហកម្ម​ យុទ្ធសាស្ត្រ​ដំណោះស្រាយ​ និង​ផលប័ត្រ​ (Portfolio) រដ្ឋាភិបាល​បាន​ត្រូវ​​​រៀបចំ​ដើម្បី​ប្រើប្រាស់​ជំនាញ​ឧស្សាហកម្ម​របស់​ IBM និង​ដើម្បី​ដោះស្រាយ​ចំណុច​​លំបាក​​បច្ចុប្បន្ន​របស់​រដ្ឋាភិបាល។ ប្រព័ន្ធ​នេះ​នឹង​ជួយ​រដ្ឋាភិបាល​ផ្នែក​សេវា​សង្គម​​រដ្ឋាភិបាល​ថ្នាក់​ តំបន់​ រដ្ឋ​មូលដ្ឋាន​ ការ​ត្រួតពិនិត្យ​គយ​ព្រំដែន​ និង​ការ​គ្រប់គ្រង​ប្រាក់​ចំណូល។

ដោយ​មាន​បទពិសោធន៍​១៨​ឆ្នាំ​ជាមួយ​ IBM លោក​ សាយ៉ាជិ​ បាន​បញ្ជាក់​ថា​ ក្នុង​សម័យ​ទំនើប​នេះ​រដ្ឋាភិបាល​គួរ​តែ​បង្កើត​ប្រព័ន្ធ​ធ្វើ​លិខិត​ ឆ្លងដែន​តាម​អ៊ីនធើណិត​ បើក​ប្រាក់​តាម​ធនាគារ​​ដើម្បី​បង្ក​លក្ខណៈ​ងាយស្រួល​ដល់​ប្រជាជន។

ដោយ​ឆ្លើយ​នឹង​សំណួរ​សួរ​ថា​ តើ​ IBM ​ សម្លឹង​ឃើញ​សក្ដានុពល​អ្វី​នៅ​កម្ពុជា​ក្នុង​វិស័យ​​ទូរគមនាគមន៍​ធនាគារ​​ និង​រដ្ឋាភិបាល​ លោក​ឡន​ វី​ បាន​ញញឹម​បន្តិច​រួច​និយាយ​ថា​ វិស័យ​ធនាគារ​និង​ទូរគមនាគមន៍​អាច​ផ្ដល់​ផល​ចំណេញ​​ដល់​ IBM ​ ព្រោះ​នៅ​កម្ពុជា​​វិស័យ​ទាំង​២​កំពុង​តែ​រីកចម្រើន​ខ្លាំង៕

ខ្លាញ់​ត្រី​អាច​ជួយ​ទប់ស្កាត់​ការ​ងងឹត​ភ្នែក​​ដោយ​សារ​អាយុ​ច្រើន​ កំណែ​ដែល​ងាយ​​ស្រួល​បោះពុម្ព​

អ្នក​វិទ្យាសាស្ត្រ​បាន​និយាយ​ថា​ កំពូល​អាហារ​​ទាំងឡាយ​​ដែល​មាន​​សារជាតិ​អូមេហ្គា​-៣​ និង​​ខ្លាញ់​ត្រី​ អាច​ជួយ​ទប់ស្កាត់​​ជំងឺ​ងងឹត​ភ្នែក​ដែល​គេ​តែង​ជួប​ប្រទះ​ចំពោះ​មនុស្ស​ដែល
​មាន​វ័យ​កាន់​តែ​ចាស់។

អត្ថប្រយោជន៍​នៃ​ការ​​បរិភោគ​ត្រី​ដែល​សម្បូរ​ខ្លាញ់​ដូចជា​ ត្រីស្បៃកា​ និង​​សណ្ដែក​ដី​ ត្រូវ​បាន​គេ​ទទួល​​ស្គាល់​​រួច​មក​ហើយ​ថា​ អាច​កាត់​​បន្ថយ​គ្រោះថ្នាក់​​នៃ​ការ​កកើត​ជំងឺ​​ភ្លេចភ្លាំង​ស្មារតី​ និង​រោគ​បេះដូង។ ប៉ុន្តែ​ការ​ស្រាវជ្រាវ​ថ្មី​របស់​អាមេរិក​នេះ​ផ្ដល់​ជា​យោបល់​ថា​ អាស៊ីដ​ខ្លាញ់​អូមេហ្គា​-៣​ ក៏​អាច​​ជួយ​ការពារ​​ប្រឆាំង​នឹង​ការ​បាត់បង់​ការ​មើល​ឃើញ​​ដែល​កើត​តាម​មក​ ជាមួយ​អាយុ​នោះ​ដែរ។

ជនជាតិ​អង់គ្លេស​ប្រមាណ​ ២០០.០០០នាក់​ ក្នុង​មួយ​ឆ្នាំៗ​ រងគ្រោះ​ដោយសារ​ជំងឺ​នេះ​ ហើយ​មិន​ទាន់​​មាន​មធ្យោបាយ​ទប់ស្កាត់​នៅ​ឡើយ​ទេ បើ​​ទោះ​បី​ជា​គេ​​ធ្វើ​ការ​វះកាត់​ដោយ​ឡាស៊ែរ​ និង​ប្រើ​ថ្នាំ​ដើម្បី​កំណត់​ការ​ខូចខាត​ដែល​បង្ក​ដោយ​ជំងឺ​​នេះ​ក៏​ដោយ។

ការ​ងងឹត​ភ្នែក​កើត​ឡើង​ច្រើន​បំផុត​ចំពោះ​មនុស្ស​វ័យ​ចំណាស់​​ដែល​មាន​ អាយុ​លើស​ពី​៥០​ឆ្នាំ​ហើយ​​វា​បាន​បំផ្លាញ​​ធាតុ​ផ្សំ​មួយ​ដ៏​សំខាន់​របស់​ មនុស្ស​​ដែល​តែងតែ​​ត្រូវការ​ចាំបាច់​ដើម្បី​អាន​សៀវភៅ​បើកបរ​ និង​ចំណាំ​មុខ​មនុស្ស​​ដែល​ខ្លួន​ត្រូវ​ធ្វើ​ទំនាក់ទំនង​ជា​ដើម។

នៅ​ក្នុង​ការ​ពិសោធ​លើ​សត្វ​កណ្ដុរ គេ​បាន​​​រក​​ឃើញ​ថា​ ស្ថានភាព​អាក្រក់​នេះ​បាន​ប្រសើរ​ឡើង​រហូត​ដល់​ទៅ​ ៥៧​ ភាគរយ​ លើ​ខ្លួន​សត្វ​កណ្ដុរ​ទាំងឡាយ​ដែល​គេ​ឲ្យ​ស៊ី​អាហារ​មាន​សារជាតិ​អូមេហ្គា​ -៣ ខ្ពស់​បំផុត​ក្នុង​រយៈពេល​ ១២​សប្ដាហ៍។

គេ​មិន​ដឹង​ច្បាស់​ពី​មូលហេតុ​ពិតប្រាកដ​នៅ​ឡើយ​ទេ​ ថា​សារជាតិ​អូមេហ្គា​-៣ នេះ​វា​​ជួយ​ដោយ​របៀប​ណា​ ប៉ុន្តែ​វា​​ទំនង​ដោយសារ​មាន​សារជាតិ​ប្រឆាំង​ការ​រលាក​ ព្រោះ​គេ​សង្កេត​ឃើញ​ថា​ កណ្ដុរ​ដែល​ទទួល​ផល​ល្អ​បំផុត​ពី​សារជាតិ​អូមេហ្គា​-៣ គឺ​មាន​​កម្រិត​នៃ​ជំងឺ​​រលាក​ទាប។

នៅ​ក្នុង​របាយការណ៍​ដែល​នឹង​បោះពុម្ព​ផ្សាយ​នៅ​ក្នុង​ American Journal of Pathology នៅ​ខែ​ក្រោយ​ អ្នក​វិទ្យាសាស្ត្រ​បាន​និយាយ​ថា​ "លទ្ធផល​នៃ​ការ​សិក្សា​នេះ​ បាន​ផ្ដល់​ជា​មូលដ្ឋាន​បែប​វិទ្យាសាស្ត្រ​នៃ​អាស៊ីដ​ខ្លាញ់​អូមេហ្គា-៣​ ក្នុង​ការ​ទប់ស្កាត់​ និង​ព្យាបាល​ការ​ងងឹត​ភ្នែក​ដែល​បណ្ដាល​មក​ពី​អាយុ​ច្រើន"។

បណ្ឌិត​ ឈី​ ចាវចាន​ (Chi Chao Chan) ដែល​ជា​អ្នក​ដឹកនាំ​ក្រុម​ស្រាវជ្រាវ​នេះ​ បាន​និយាយ​ថា​ លទ្ធផល​នេះ​គួរ​តែ​ទទួល​បាន​ដូច​គ្នា​នៅ​ក្នុង​ខ្លួន​មនុស្ស​​ បើ​ទោះ​ជា​ចំនួន​ និង​រយៈពេល​នៃ​ការ​ទទួល​បាន​សារជាតិ​អូមេហ្គា-៣​នេះ​រាល់​ថ្ងៃ"។

បណ្ឌិត​ ឈី​ ចាវចាន​ បាន​និយាយ​ថា​ "ពួក​​យើង​គិត​ថា​ ការ​រក​ឃើញ​​នេះ​ក៏​នឹង​​​អាច​ប្រើប្រាស់​បាន​ចំពោះ​មនុស្ស​ផង​ដែរ​ ហើយ​ប្រហែល​ជា​គេ​​ត្រូវ​បរិភោគ​អូមេហ្គា-៣​ នេះ​រាល់​ថ្ងៃ"។

ការ​រក​ឃើញ​​នៃ​ការ​ស្រាវជ្រាវ​នេះ​ផ្ដល់​ជា​គំនិត​ថា​ ការ​បរិភោគ​អាហារ​ដែល​មាន​សារជាតិ​អូមេហ្គា-៣​ ខ្ពស់​យ៉ាង​ទៀងទាត់​ អាច​កាត់​បន្ថយ​គ្រោះថ្នាក់​នៃ​ការ​កើត​រោគ​ងងឹត​ភ្នែក​ ហើយ​វា​ថែម​ទាំង​ជួយ​ឲ្យ​ការ​មើល​ឃើញ​ល្អ​ជាង​មុន​ផង​ដែរ។

បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ ប្រជាជន​​អង់គ្លេស​​ត្រូវ​​បាន​គេ​ណែនាំ​​​ឲ្យ​បរិភោគ​​ត្រី​ពីរ​ដង​ ក្នុង​មួយ​សប្ដាហ៍​ ដែល​ក្នុង​នោះ​ម្ដង​ត្រូវ​​មាន​ត្រី​ដែល​សម្បូរ​ខ្លាញ់។

ប្រភព​អាហារ​ល្អ​បំផុត​ដែល​សម្បូរ​សារជាតិ​អូមេហ្គា-៣​ ​ដែរ​ ​គឺ​ខ្លាញ់​ត្រី​ ព្រោះ​រាងកាយ​មនុស្ស​​មិន​អាច​ផលិត​អាស៊ីដ​ខ្លាញ់​អូមេហ្គា​-៣​ ដោយ​ឯកឯង​បាន​ទេ។

គេ​ក៏​បាន​រក​ឃើញ​​អាហារ​​ប្រភេទ​ខ្លះ​ទៀត​ ដែល​សម្បូរ​សារជាតិ​អូមេហ្គា​-៣​ ដែរ​ ដែល​ក្នុង​នោះ​រួម​មាន​ សាច់មាន់​ ស៊ុត​ ទឹកដោះគោ​ និង​នំបុ័ង​ ប៉ុន្តែ​​អាហារ​​ទាំង​នោះ​មាន​សារជាតិ​អូមេហ្គា​-៣​ ក្នុង​ចំនួន​តិច​តួច​ប៉ុណ្ណោះ៕

សុវត្ថិភាព​ស្ត្រី​ក្រីក្រ​សម្រាល​កូន: ​បញ្ហា​ប្រឈម​ និង​ដំណោះស្រាយ​ Send to friendកំណែ​ដែល​ងាយ​​ស្រួល​បោះពុម្ព​

បន្ទាយមានជ័យ៖ សុវត្ថិភាព​ពេល​មុន​កំពុង​នឹង​ក្រោយ​ពេល​សម្រាល​កូន​របស់​ស្ត្រី​ក្រីក្រ​នៅ ​ជនបទ​ នៅ​តែ​ជា​បញ្ហា​ប្រឈម​មុខ​ខ្លាំង​ ហើយ​ចាំបាច់​ត្រូវ​បន្ត​រក​គន្លឹះ​ដោះស្រាយ​ថែម​ទៀត។ មធ្យោបាយ​ សេវា​ និង​ឆ្មប​បង្កើត​កូន​នៅ​មាន​កង្វះ​ខាត​ជាយថាហេតុ​នៅ​ឡើយ។

• គ្រោះថ្នាក់​ដែល​ចៀស​ពុំ​រួច

  កញ្ញា​ ថុន​ ស្រីម៉ៅ​ អាយុ​២២​ឆ្នាំ​ជា​កូន​ស្រី​នៃ​ស្ត្រី​ឈ្មោះ​ ចេត​ អៀយ​ អាយុ​៤២​ឆ្នាំ​ នៅ​​ភូមិ​កណ្ដាល​​ ឃុំ​គោករមៀត​ ស្រុក​ថ្មពួក​ ដែល​បាន​ស្លាប់​ក្រោយ​ឆ្លង​ទន្លេ​​ប្រាប់​រស្មីកម្ពុជា​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១០​ តុលា ​២០០៩​ថា​ ម្ដាយ​​នាង​ស្គម​ស្លេកស្លាំង​ និង​ពិសា​អាហារ​ពុំ​សូវ​បាន​ នៅ​ពេល​មាន​ផ្ទៃ​ពោះ​ និង​ក្រោយ​ពី​ឆ្លង​ទន្លេ​មាន​ឈាម​ ធ្លាក់​ច្រើន​ថែម​ទៀត។
ស្ត្រី​នេះ​ ត្រូវ​បាន​ស្ត្រី​ឆ្មប​បុរាណ​២​នាក់​ជួយ​សម្រាល​កូន​នៅ​ផ្ទះ។ ប៉ុន្តែ​បន្ទាប់​បី​សម្រាល​មាន​​បញ្ហា​រួច​ ត្រូវ​បញ្ជូន​ទៅ​មន្ទីរពេទ្យ​បង្អែក​ថ្ម​ពួក​ ដោយ​ដឹក​តាម​គោយន្ត​ព្រោះ​ឡាន​ពេទ្យ​​មក​ពុំ​ទាន់។
សុខ​ ប៊ុន​ ស្ត្រី​ជា​​អ្នក​ភូមិ​រស់នៅ​ជិត​ខាង​និយាយ​ថា​ "អៀយ​ធ្លាប់​ទៅ​ពិនិត្យ​ផ្ទៃ​ពោះ​មុន​សម្រាល​នៅ​ពេទ្យ​ ប៉ុន្តែ​​ពេល​សម្រាល​ គឺ​ធ្លោយ​​កើត​នៅ​​ផ្ទះ​ក៏​គ្រោះថ្នាក់​​យ៉ាង​នេះ។ គាត់​ចាស់​ និង​មាន​សុខភាព​ទន់ខ្សោយ​ស្រាប់​ហើយ​ផង។ ឥឡូវ​គេ​ចូល​ចិត្ត​ទៅ​កើ​ត​នៅ​ពេទ្យ​​ទើប​សុខ​សប្បាយ"។
លោក​យាយ​ ស្រី​ អ៊ុត​ អាយុ​៦៧​ឆ្នាំ​ និង​ស្ត្រី​ឈ្មោះ​ ខេន​ ជា​ឆ្មប​ពីរ​នាក់​បាន​ជួយ​​សម្រាល​កូន​ឲ្យ​ស្ត្រី​នេះ។ ប៉ុន្តែ​បន្ទាប់​សម្រាល​កូន​ចេញ​ក៏​មាន​ឈាម​ធ្លាក់​យ៉ាង​ខ្លាំង និង​ត្រូវ​បញ្ជូន​ពី​ផ្ទះ​ទៅ​មន្ទីរពេទ្យ​នៅ​ម៉ោង​​៣​រំលង​អាធ្រាត្រ។ ដោយសារ​ចម្ងាយ​ផ្លូវ​ឆ្ងាយ​ និង​គោ​យន្ត​រលាក់​ផង​ ទើប​លទ្ធភាព​នៃ​​ការ​សង្គ្រោះ​ត្រូវ​បរាជ័យ។ ពោល​គឺ​សុក​ស្ត្រី​នោះ​ពុំ​ព្រម​ធ្លាក់​បណ្ដាល​ឲ្យ​ឈាម​ធ្លាក់​យ៉ាង​ច្រើន។
ស្ត្រី​រងគ្រោះ​ មាន​កូន​៤​នាក់​រួច​ហើយ​ គ្រួសារ​នេះ​ពឹង​លើ​របរ​ធ្វើ​ស្រែ​ទំហំ​៣​ហិកតា​ និង​ការ​ដើរ​ស៊ី​ឈ្នួល​គាស់​គល់​ឈើ​ធ្វើ​ចម្ការ​ឲ្យ​គេ។
អ្នក​ភូមិ​កណ្ដាល​បាន​បន្ទោស​រឿង​នេះ​ តែ​សម្ដែង​ការ​អាណិត​ដល់​ស្ត្រី​រងគ្រោះ​នេះ​ដែល​​បាន​ស្លាប់​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ ទី​១៦​ ខែ​ឧសភា ​ឆ្នាំ​២០០៩​កន្លង​មក។ គឺ​ស្លាប់​ក្រោយ​សម្រាល​កូន​បាន​៨​ម៉ោង
លោកស្រី​ អ៊ុត​ អាយុ​ ៧៦​ឆ្នាំ​ ជា​ឆ្មប​​បូរាណ​ប្រាប់​រស្មី​កម្ពុជា​ថា​ "ខ្ញុំ​នឹង​ខេន​ (ឆ្មប​ម្នាក់​ទៀត)​ មិន​ចង់​ធ្វើ​ឆ្មប​​ឲ្យ​ក្អៀយ​ទៀត​ទេ។ គឺ​ចង់​ឲ្យ​ទៅ​ពេទ្យ​ព្រោះ​វា​ស្គម​រីងរៃ​ ឈឺ​មិន​ហូប​អី​បាន។ លុះ​ធ្វើ​រួច​វា​ធ្លាក់​ឈាម​ខ្លាំង​ណាស់។ កូន​មក​ពុំ​ស្អាត​សោះ"។
គាត់​និយាយ​ថា​ "របៀប​បង្កើត​កូន​នៅ​ឆ្មប​ឯ​ផ្ទះ​ និង​នៅ​ពេទ្យ​ពុំ​ខុស​គ្នា​ប៉ុន្មាន​​ទេ​ តែ​នៅ​ពេទ្យ​គេ​មាន​ក្បូន​ខ្នាត​ និង​មាន​សម្ភារៈ​ប្រើប្រាស់​ធានា​​ជាង"។
ឆ្មប​ចំណាស់​នេះ​និយាយ​ថា​ "ខ្ញុំ​ធ្លាប់​សម្រាល​កូន​ឲ្យ​គេ​រហូត​មក​ ពុំ​ធ្លាក់​គ្រោះ​ថ្នាក់​ទេ​ តែ​ដល់​ចាស់​ដូច្នេះ​ពុំ​ចង់​ធ្វើ​ទៀត​ទេ។ កម្លាំង​ដៃ​ខ្សោយ​ភ្នែក​ងងឹត​ និង​ខ្លាច​ឈាម​​ផង​ តែ​ដល់​អាសន្ន​ (ឆ្លង​ទន្លេ) ខ្ញុំ​ចេះ​ជួយ​ទៅ​ទាំង​ទើសទ័ល"។
ឆ្មប​បុរាណ​នេះ​ទទួល​បាន​ "គ្រឿង​ទ្រនិប" ដូចជា​អង្ករ​ ស្រូវ​ពន្លៃ​ ម្លូ​ស្លា​ ទៀនធូប​ និង​ប្រាក់​ ១០.០០០រៀល​ ទៅ​១៥.០០០រៀល។ ចំនួន​នេះ​គ្រួសារ​ស្ត្រី​ក្រីក្រ​បាន​ស៊ូ​ប្រថុយ​ដើម្បី​សម្រាល​កូន​នៅ​ ផ្ទះ​មិន​ទៅ​ពេទ្យ។ ម្យ៉ាង​​ផ្ទះ​នៅ​ឆ្ងាយ​ពេទ្យ​ផង។
ក្នុង​លទ្ធផល​អង្កេត​មរណភាព​មាតា​ប្រចាំ​ត្រី​មាស​ទី​២​ឆ្នាំ​២០០៩​ របស់​ផ្នែក​គាំពា​មាតា​និង​ទារក​ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ​ឲ្យ​ដឹង​ថា​ ចេក​ អៀយ​ ធ្លាប់​មាន​ផ្ទៃ​ពោះ​៩​លើក​ សម្រាល​៦​លើក​ ក្នុង​នោះ​រលូត​៣​លើក។ ស្ត្រី​មាន​សភាព​ស្លេកស្លាំង។ មូលហេតុ​ស្លាប់​គឺ​ស្លេកស្លាំង​ ធ្លាក់​ឈាម ​ជាប់​សុក។ គេ​កត់សម្គាល់​ថា​ ស្ត្រី​នេះ​មាន​កូន​ច្រើន​ ហើយ​​ខ្លួន​មានអាយុ​ច្រើន​ ក្រីក្រ​ ស្លេកស្លាំង​ និង​នៅ​មាន​ផ្ទៃពោះ​ទៀត។ ឯ​ការ​សង្គ្រោះ​ គឺ​បញ្ជូន​ពី​ផ្ទះ​ទៅ​ពេទ្យ​បង្អែក​ថ្ម​ពួក​យឺតយ៉ាវ​ ហើយ​ពេទ្យ​នោះ​ពុំ​បាន​បញ្ជូន​បន្ត​ទៅ​មន្ទីរពេទ្យ​បង្អែក​មង្គល​បូរី​ឲ្យ​​ ទាន់ពេល។
អនុសាសន៍​ និង​សំណូមពរ​ ពី​រឿង​នេះ​ គឺ​ស្ត្រី​ត្រូវ​តែ​ទទួល​មធ្យោបាយ​ពន្យារ​កំណើត​ជា​ចាំបាច់ ​ព្រោះ​កូន​ច្រើន​ណាស់។ គួរ​មាន​កម្មវិធី​ពន្យារ​កំណើត​នៅ​សហគមន៍​ជនបទ​ និង​សេវា​ចុះ​មូលដ្ឋាន​ឲ្យ​ទៀងទាត់។ ពេល​ពិនិត្យ​ផ្ទៃពោះ​ឆ្មប​ត្រូវ​ផ្ដល់​ការ​ព្យាបាល​នូវ​ភាព​ស្លេកស្លាំង​មិន ​មែន​គ្រាន់​តែ​ផ្ដល់​ឲ្យ​ហ្វែរ (Fer) តែ​១​ថ្ងៃ​១​គ្រាប់​ និង​ត្រូវ​ណែនាំ​ទាំង​ក្រុម​គ្រួសារ​​ឲ្យ​យល់​ពី​សញ្ញា​គ្រោះថ្នាក់​ស្ត្រី​ ពេល​សម្រាល។ ត្រូវ​តែ​ទៅ​សម្រាល​កូន​នៅ​មណ្ឌល​សុខភាព​ ឬ​មន្ទីរពេទ្យ។ ក្រុម​អ្នក​អង្កេត​​ចម្រុះ​ត្រូវ​សហការ​ នឹង​​ក្រុម​គ្រួសារ​យក​ព័ត៌មាន​ឲ្យ​បាន​ច្រើន​ជុំវិញ​កន្លែង​ មុន​ពេល​ស្លាប់​ និង​ពេល​ស្លាប់។ សុំ​ក្រសួង​បង្រៀន​ពី​របៀប​អង្កេត​ករណី​ស្លាប់​របស់​ម្ដាយ​​ដល់​ក្រុម​ អង្កេត។ មន្ទីរពេទ្យ​នីមួយៗត្រូវ​មាន​ឈាម​​ត្រៀម​ទុក​ ពេល​ស្ត្រី​ត្រូវ​ការ​បញ្ចូល​ឈាម។ល។
ចំណែក​​ស្ត្រី​ឈ្មោះ​ មាស​ សុផាត​ អាយុ​៥៦​ឆ្នាំ​ ជា​ម្ដាយ​នៃ​ស្ត្រី​ ឈ្មោះ​ អូន​ សោភ័ណ​ អាយុ​៤២​ឆ្នាំ​ នៅ​ភូមិ-​សង្កាត់​កំពង់ស្វាយ​ ក្រុង​សិរីសោភ័ណ​ ដែល​ស្លាប់​ក្រោយ​សម្រាល​កូន​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១៣​កញ្ញា​២០០៩​ បាន​ប្រាប់រស្មីកម្ពុជា​ កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​​១០​ តុលា ២០០៩​ ស្ត្រី​ជា​កូន​របស់​គាត់​មាន​​កូន​ដល់​​ទៅ​១០​នាក់​ ប្ដី​ជា​ជន​ពិការ​​គ្មាន​លទ្ធភាព​ធ្វើ​ពលកម្ម។ ពួក​គេ​រស់នៅ​ក្នុង​ខ្ទម​មួយ​នា​ដី​ចិញ្ចើម​ថ្នល់​ ដោយ​កាល​នៅ​រស់ស្ត្រី​នោះ​ មាន​របរ​ទិញ-លក់​ត្រី​ដែល​គេ​រក​បាន​ពី​ស្រែ។
ស្ត្រី​នោះ​ធ្លាក់​ឆ្លង​ទន្លេ​១០​ដង​ ក្នុង​នោះ​កូន​៤​នាក់​បាន​ស្លាប់​ក្នុង​ពេល​សម្រាល​ ហើយ​លើក​ចុង​ក្រោយ​ស្លាប់​ម្ដាយ​ សល់​តែ​កូន​ដែល​ត្រូវ​ចិញ្ចឹម​ដោយ​បំបៅ​ទឹក​ដោះគោ។
អ្នកស្រី​ យក់​ សុវុឌ្ឍនី​ អនុ​ប្រធាន​​ផ្នែក​គាំពារ​មាតា​និង​ទារក​ នៃ​មន្ទីរ​សុខាភិបាល​​ខេត្ត​បន្ទាយមានជ័យ ​ប្រាប់​រស្មីកម្ពុជា​ថា​ "អត្រា​មរណភាព​ម្ដាយ​ ឬ​ទារក​ក្នុង​ពេល​សម្រាល​កូន​ច្រើន​លើស​លុប​គឺ​កើត​លើ​ពលរដ្ឋ​ក្នុង​គ្រួសារ ​ក្រីក្រ​ និង​នៅ​ទី​ឆ្ងាយ​ពី​មណ្ឌល​សុខភាព​ ឬ​មន្ទីរពេទ្យ​​ និង​ដោយសារ​កត្តា​ពុំ​ទទួល​បាន​សេវា​សង្គ្រោះ​ព្យាបាល​ទាន់​ពេល"។
អ្នកស្រី​ យក់​ សុវុឌ្ឍី​ និង​ពេទ្យ​ឆ្មប​នៅ​មន្ទីរពេទ្យ​បង្អែក​ខេត្ត​មិត្តភាព​កម្ពុជា-ជប៉ុន​មង្គល​ បូរី​ និយាយ​ថា​ មន្ត្រី​មន្ទីរ​សុខាភិបាល​ និង​ពេទ្យ​ឆ្មប​ តែង​ចុះ​ទៅ​អប់រំ​ផ្សព្វផ្សាយ​ និង​ជួប​ស្ត្រី​ដែល​នឹង​​មាន​ផ្ទៃ​ពោះ​នឹង​ត្រូវ​សម្រាល​កូន​ដល់​លំនៅ​ស្ថាន ​ពួក​គេ។ ដើម្បី​ស្រាវជ្រាវ​រក​មូលហេតុ​​ និង​សង្គ្រោះ។ ពោល​គឺ​ដើម្បី​កាត់​បន្ថយ​ និង​បញ្ឈប់​អត្រា​មរណភាព​ និង​ទារក​ ក្នុង​ដំណាក់​កាល​សម្រាល​កូន។
យោង​ការ​​អង្កេត​ដោយ​មន្ទីរ​សុខាភិបាល​​ខេត្ត​បន្ទាយមានជ័យ​ អត្រា​ម្ដាយ​ស្លាប់​ពេល​សម្រាល​កូន​មាន​១០​នាក់​កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០០៨។ នៅ​ឆមាស​ទី​១​ ឆ្នាំ​២០០៩​​មាន​ចំនួន​៨​នាក់។ មូលហេតុ​នៃ​មរណភាព​មាន​ដូចជា​ ធ្លាក់​ឈាម​ក្រឡា​ភ្លើង​ រំលូត​កូន ជំងឺ​បេះដូង​ ជំងឺ​​ទាក់ទង​ដទៃ​ទៀត...។ ក្នុង​នោះ​ទីកន្លែង​គ្រោះថ្នាក់​មាន​នៅ​តាម​ផ្ទះ​ តាម​ផ្លូវ​ និង​នៅ​មូលដ្ឋាន​សុខាភិបាល។
លោក​វេជ្ជបណ្ឌិត​ ឈុំ​ វណ្ណារិទ្ធិ​ ប្រធាន​មន្ទីរ​សុខាភិបាល​ខេត្ត​បន្ទាយមានជ័យ​ ប្រាប់​រស្មី​កម្ពុជា​ថា​ ពលរដ្ឋ​(ស្ត្រី) នៅ​មាន​ទម្លាប់​សម្រាល​កូន​នៅ​ជិត​ផ្ទះ​ដោយ​សេវាកម្ម​ឆ្មប​បុរាណ​ ព្រោះ​ជិត​ការ​​ចំណាយ​ថវិកា​​តិច​ បញ្ហា​​ផ្លូវ​ថ្នល់​ និង​មធ្យោបាយ​សេវា​ដឹកជញ្ជូន​ ជំនឿ​លើ​លទ្ធផល​ឆ្មប​បុរាណ​សម្រាល​​កូន។ ឧទាហរណ៍​ថា​ ក្នុង​ចំណោម​ភូមិ​៦០០​ភូមិ​ក្នុង​ខេត្ត​ គឺ​ក្នុង​១​ឆ្នាំៗ​​មាន​នៅ​​ភូមិ​៤​១០​ភូមិ​ប៉ុណ្ណោះ​ ដែល​មាន​មរណភាព​មាតា​ និង​ទារក​ពេល​សម្រាល​កូន។ ហេតុ​នេះ​ពលរដ្ឋ​មិន​សូវ​មើល​ឃើញ​ពី​អត្រា​គ្រោះថ្នាក់​ និង​មិន​ខ្លាច​ពី​អត្រា​ស្លាប់​នោះ​ទេ។
លោក​វេជ្ជបណ្ឌិត​ ឈុំ​ វណ្ណារិទ្ធិ​ និយាយ​បន្ត​​ថា​ ក្រសួង​និង​ខេត្ត​ស្នើ​​ឲ្យ​បង្កើន​ចំនួន​ពេទ្យ​ឆ្មប​​ឲ្យ​ច្រើន​នៅ​មណ្ឌល​ សុខភាព​ មន្ទីរពេទ្យ​បង្អែក​ និង​អាច​នៅ​តាម​ភូមិ​ ហើយ​ពង្រាយ​ និង​ប្រើ​​ឲ្យ​ចំ​គោលដៅ។ ត្រូវ​ពង្រឹង​ការងារ​នេះ​ ព្រោះ​កន្លង​មក​ទាំង​កម្ពុជា​ និង​ដៃ​គូ​ជំនួយ​​បរទេស​ផ្ដោត​ខ្លាំង​តែ​លើ​ជំងឺ​​ឆ្លង​មិន​សូវ​ផ្ដោត​លើ​ អត្រា​កំណើត​ទេ។ ការ​បណ្ដុះបណ្ដាល​បន្ថែម​ដល់​​ឆ្មប​បុរាណ​ និង​ឲ្យ​ពួក​គេ​ជា​អ្នក​ជួយ​ស្ត្រី​សម្រាល​កូន​មក​ពេទ្យ​ជា​កត្តា​ចាំបាច់។
បើ​យោង​តាម​បទសម្ភាសន៍​ប្រជាពលរដ្ឋ​ទាំង​នៅ​ប្រជុំ​ជន​​និង​ជនបទ ​​រស្មីកម្ពុជា​ទទួល​បាន​ថា​ ស្ត្រី​ត្រូវ​សម្រាល​កូន​មាន​ជំនឿ​លើ​ពេទ្យ​ឆ្មប​ស្ទើរ​ទាំងអស់​ លើកលែង​​កត្តា​ចៀស​ពុំ​រួច​ខ្លះ​ដែល​​ត្រូវ​ពឹង​លើ​ឆ្មប​បុរាណ​តាម​ភូមិ។ ការ​ពឹង​ពាក់​គឺ​ច្រើន​​តែ​មាន​នៅ​ទី​ជនបទ​ដាច់​ស្រយាល​ ពិបាក​មធ្យោបាយ​ក្រីក្រ...​ និង​ការ​សម្រាល​កូន​មាន​ឡើង​ពេល​យប់​ ឬ​កត្តា​អាកាសធាតុ​មិន​អំណោយ​ផល។
គោលដៅ​ទូទៅ​និង​ចម្បង​របស់​ក្រសួង​សុខាភិបាល​ និង​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ គឺ​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រសើរ​ឡើង​នូវ​គុណភាព​​សេវា​ថែទាំ​សុខភាព​មាតា​ និង​កាត់បន្ថយ​អត្រា​មរណភាព​មាតា​និង​ទារក​ ដែល​​មាន​កត្ដា​ជា​ច្រើន ។

ជីវិត​​អាពាហ៍ពិពាហ៍: នំ​កំពុង​ពង្រីក​ខ្លួន​​ឲ្យ​ធំ​ជាង​​នាទ្បិ

សុភាសិត​ខ្មែរ​ "នំ​មិន​ធំ​ជាង​នាឡិ" កំពុង​​ឃ្លាត​ឆ្ងាយ​ពី​កម្ពុជា​​បន្តិច​ម្ដងៗ​ហើយ។ សុភាសិត​ខ្មែរ​​មួយ​នេះ​​មាន​អាយុ​កាល​​តាំង​ពីរ​យូរយារ​ណាស់​មក​ហើយៗ​វា
​ បាន​បង្កប់​​នូវ​អត្ថន័យ​យ៉ាង​ច្បាស់​ថា​ "ឪពុក​ម្ដាយ​គឺ​ជា​អ្នក​មាន​សិទ្ធិ​សម្រេច​លើ​ការ​ទុក​ដាក់​កូន​ចៅ​ទាំង​ ស្រុង"។ ប៉ុន្តែ​សម្រាប់​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​ ជា​ពិសេស​នៅ​ទី​ក្រុង​ធំៗ​នៃ​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា​ មាតាបិតា​​មិន​មាន​សិទ្ធិ​អំណាច​​ពេញ​ទំហឹង​​ដូច​កាល​ពី​អតីតកាល​ទៀត​ឡើយ​ ក្នុង​ការ​ជ្រើសរើស​គូ​ស្រករ​ឲ្យ​បុត្រា​បុត្រី​របស់​ខ្លួន។
គ្រូ​ស្រករ​វ័យ​ក្មេង​ខ្មែរ​ក្នុង​សតវត្សរ៍​ទី​២១​មួយ​ចំនួន​ធំ​ជា​ពិសេស ​នៅ​ទី​ក្រុង​ភ្នំពេញ ​បាន​សម្រេច​រៀបការ​ជាមួយ​គ្នា​តាម​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​​រវាង​គូ​ស្នេហ៍​ ទាំងពីរ​នាក់​ ពោល​គឺ​មិន​មាន​កិច្ច​អន្តរាគមន៍​ច្រើន​ពី​ចាស់​ទុំ​ឡើយ។ និយាយ​បែប​សាមញ្ញ​គូ​ស្នេហ៍​វ័យ​ក្មេង​ទាំងពីរ​នាក់​​ស្រឡាញ់​គ្នា​មើល​ ចិត្ត​​ថ្លើម​គ្នា​អស់​ចិត្ត​​សិន​ទើប​ពួក​គេ​ណែនាំ​ខ្លួន​គេ​ទាំងពីរ​នាក់​ ទៅ​ឲ្យ​​ឪពុកម្ដាយ​ទាំង​សង​ខាង​ជើង។
នេះ​គឺ​ជា​ករណី​អ្នកស្រី​ ណារី​ អាយុ​២៦​ឆ្នាំ​ ដែល​រៀបការ​អស់​រយៈពេល​​៣​ឆ្នាំ​មក​ហើយ។ នាង​ណារី​ ជា​បុគ្គលិក​របស់​ធនាគារ​​ឯកជន​​មួយ​នៅ​ទី​ក្រុង​ភ្នំពេញ​ ហើយ​ស្វាមី​​របស់​អ្នក​ស្រី​​ក៏​ជា​អ្នក​ធ្វើការ​នៅ​ក្នុង​ធនាគារ​នោះ​ដែរ។
គូ​ភរិយា​វ័យ​ក្មេង​ទាំងពីរ​នាក់​នេះ​ចំណាយ​ពេល​ពេញ​មួយ​ឆ្នាំ​ដើម្បី​ ស្គាល់​ចិត្ត​គ្នា​ ​មុន​ពេល​ដែល​ពួក​គេ​សម្រេច​ចិត្ត​ចូល​រោង​ការ។ ស្ត្រី​កូន​មួយ​រូប​នេះ​បាន​និយាយ​ថា​ "ខ្ញុំ​ចង់​បាន​ស្វាមី​​​មួយ​​ដែល​ខ្ញុំ​​​ជ្រើសរើស​ដោយ​ខ្លួន​ឯង។ ខ្ញុំ​រើស​ដោយ​ខ្លួន​​ឯង​ ប្រសិន​​បើ​ខុស​ ខ្ញុំ​ជា​​អ្នក​ទទួល​ខុសត្រូវ។ ប៉ុន្តែ​​បើ​ឪពុកម្ដាយ​រើស​ឲ្យ​ ខ្ញុំ​ប្រាកដ​ជា​មាន​អារម្មណ៍​ទម្លាក់​កំហុស​ទៅ​លើ​ពួក​គាត់។ អ្នក​នាង​ណារី​បាន​និយាយ​បន្ត​ទៀត​ថា​ នាង​ស្រឡាញ់​​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​​មែន​ ប៉ុន្តែ​នាង​បាន​ពិគ្រោះ​យោបល់​យ៉ាង​ម៉ត់ចត់​ជាមួយ​ឪពុកម្ដាយ​ និង​បងប្អូន​ មុន​នឹង​ឈាន​ដល់​ថ្ងៃ​រៀបការ​នោះ។ នាង​​បាន​បញ្ជាក់​ថា​ ឪពុកម្ដាយ​​របស់​នាង​មិន​ជំទាស់​និង​សំណើ​របស់​នាង​ទេ។ អ្នកស្រី​ណារី​បាន​និយាយ​ទាំង​មោទនភាព​ថា​ "ខ្ញុំ​គិត​ថា​ បុរស​ដែល​ខ្ញុំ​រើស​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​នេះ​ ពិត​ជា​មិន​ខុស​នោះ​ទេ"។
កញ្ញា​សុភា​ម្នាក់​ទៀត​​ មាន​អាយុ​២៣​ឆ្នាំ​​ក៏​បាន​បង្ហាញ​ទស្សនៈ​ស្រដៀង​គ្នា​ទៅ​នឹង​អ្នក​ស្រី​ ណារី​ដែរ។ សុភា​​និយាយ​ថា​ "ខ្ញុំ​ត្រូវ​សម្រេច​ចិត្ត​រើស​គូ​ដោយ​ខ្លួន​​​ឯង​។ បើ​ឪពុកម្ដាយ​រើស​ឲ្យ​ហើយ​ខ្ញុំ​មិន​ស្រឡាញ់​នោះ​ ខ្ញុំ​មិន​ព្រម​​ទេ"។ កញ្ញា​មួយ​ចំនួន​ទៀត​ដែល​បាន​ផ្ដល់​បទ​សម្ភាសន៍​បាន​​និយាយ​ស្រដៀងៗ​គ្នា​ថា ​ "ពួក​គេ​ត្រូវ​តែ​មើល​ងាយ​ខ្លួន​​ឯង​ជា​មុន​សិន​ មុន​នឹង​ណែនាំ​ទៅ​ដល់​ឪពុក​ម្ដាយ​នោះ"។

• នៅ​ជនបទ​ប្រពៃណី​ចាស់​នៅ​ដិតដាម​ ប៉ុន្តែ​​និន្នាការ​ថ្មី​​កំពុង​​វាយ​លុក​
  

បើ​​ផ្អែក​លើ​និន្នាការ​​ជាក់ស្ដែង​​គេ​សង្កេត​ឃើញ​​ជា​ទូទៅ​ថា​​ អាពាហ៍ពិពាហ៍​ដែល​​កើត​ឡើង​ដោយសារ​គូ​ស្នេហ៍​ផ្ទាល់​ខ្លួន​​ឯង​បាន​និង​ កំពុង​រីក​សាយ​ភាយ​ខ្លាំង​នៅ​ទី​ក្រុង​ភ្នំពេញ​ និង​​ទី​ប្រជុំ​ជន​ធំៗ​នៃ​ប្រទេស​​កម្ពុជា​ក្នុង​មួយ​ទសវត្សរ៍​ចុង​ក្រោយ​ នេះ។ រីឯ​នៅ​ជនបទ​វិញ​អាពាហ៍ពិពាហ៍​ភាគ​ច្រើន​នៅ​តែ​​រៀបចំ​ដោយ​ឪពុកម្ដាយ​ដដែល។ ប៉ុន្តែ​និន្នាការ​​ថ្មី​នេះ​បាន​ចាប់​ផ្ដើម​​ចាក់​ឫស​បន្តិច​ម្ដងៗ​នៅ​ជនបទ ​ហើយ។
អ្នកស្រី​ អៀង​ អាយុ​២៤​ឆ្នាំ ​​មាន​កូន​ពីរ​នាក់​នៅ​ក្នុង​បន្ទុក​បាន​និយាយ​​ថា​ នាង​រៀបការ​​ជាមួយ​បុរស​នៅ​ក្នុង​​ភូមិ​តាម​ការ​ណែនាំ​ពី​ម្ដាយ​របស់​នាង។ នាង​អៀង​រស់នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​តាកែវ​ បាន​និយាយ​របៀប​អៀន​ប្រៀន​បន្តិច​នៅ​​ចំពោះ​មុខ​ម្ដាយ​របស់​នាង​ថា​ "ខ្ញុំ​សម្រេច​ចិត្ត​តែ​​តាម​ម្ដាយ​របស់​ខ្ញុំ​ប៉ុណ្ណោះ។​ ម្ដាយ​ឲ្យ​ខ្ញុំ​រៀបការ​​ជាមួយ​អ្នក​ណា​ ខ្ញុំ​​រៀបការ​ជាមួយ​អ្នក​នោះ"។ រំពេច​នោះ​ម្ដាយ​របស់​នាង​អៀង​ឆ្លើយ​បន្ទរ​មក​ថា​ "កូន​ចៅ​នៅ​ជនបទ​វា​ធ្វើ​​តែ​តាម​ឪពុកម្ដាយ​ប៉ុណ្ណោះ។ ខ្ញុំ​​ទុក​ដាក់​ឲ្យ​នរណា​ វា​ធ្វើ​តាម​​ខ្ញុំ​ហើយ"។
ចំពោះ​យុវជន​វិញ​​ ពួក​គេ​ក៏​​ប្រតិបត្តិ​តាម​​ចាស់​ទុំ​ភាគ​ច្រើន​ដែរ​ ប៉ុន្តែ​​ពួក​គេ​មាន​លក្ខខណ្ឌ​​មួយ​ចំពោះ​អាណាព្យាបាល។ លក្ខខណ្ឌ​នោះ​គឺ​ឪពុកម្ដាយ​​ជា​អ្នក​ណែនាំ​មែន​ ប៉ុន្តែ​ត្រូវ​មាន​ការ​យល់​ព្រម​ពី​សាមី​ខ្លួន​ដែរ។
លោក​សម្បូរ​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ​ បាន​បញ្ជាក់​ថា​ "យើង​​ធ្វើ​តាម​ឪពុក​ម្ដាយ​ ប៉ុន្តែ​​យើង​ត្រូវ​​ពិនិត្យ​ខ្លួន​ឯង​ដែរ"។
បុរស​វ័យ​ក្មេង​ម្នាក់​ទៀត​ឈ្មោះ​ សុធា​​ អាយុ​២៦​ឆ្នាំ​ ទើប​​មាន​កូន​មួយ​នៅ​ក្នុង​បន្ទុក​ បាន​និយាយ​ថា​ អាពាហ៍ពិពាហ៍​របស់​គេ​ត្រូវ​បាន​ឪពុក​​ម្ដាយ​ជា​អ្នក​រៀបចំ​ទុក​ដាក់ ​និង​ចង្អុល​បង្ហាញ។ មាន​ដើម​កំណើត​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​តាកែវ​ ប៉ុន្តែ​​ទើប​មក​រស់នៅ​ទី​ក្រុង​ភ្នំពេញ​បាន​ជិត​មួយ​ឆ្នាំ​ លោក​សុធា​ បាន​និយាយ​ថា​ គាត់​សុខ​ចិត្ត​​ឲ្យ​ឪពុកម្ដាយ​ជា​អ្នក​បង្ហាញ​​ផ្លូវ​​ជា​ការ​​ប្រសើរ​ជាង​ ពីព្រោះ​ឪពុកម្ដាយ​មាន​​បទពិសោធន៍​ជីវិត​ជ្រៅជ្រះ​ល្អ​ជាង។
លោក​ សុធា​ បាន​និយាយ​រិះគន់​ឥរិយាបថ​យុវជន​ និង​​យុវតី​នៅ​ទី​ក្រុង​ដែល​ស្រឡាញ់​គ្នា​មុន​ថា​ គឺ​ជា​ការ​​ស្រឡាញ់​​លើ​តែ​សម្បក​ក្រៅ​តែ​ប៉ុណ្ណោះ។ លោក​ ឃី​ កត់​ សម្គាល់​ថា​ "យុវជន​​ និង​យុវនារី​​មួយ​ចំនួន​នៅ​ទី​ក្រុង​ស្រឡាញ់​គ្នា​ដោយ​ពិនិត្យ​លើ​រូប​ សម្ផស្ស​ច្រើន​ជាង​​អត្តចរិត"។
បើ​ទោះ​បី​​ជា​អាពាហ៍ពិពាហ៍​ភាគ​ច្រើន​ត្រូវ​បាន​ផ្សំ​ផ្គំ​ដោយ​ ឪពុកម្ដាយ​ក៏​ដោយ​ ក៏​និន្នាការ​ជ្រើសរើស​គូ​ស្រករ​ដោយ​ខ្លួន​បាន​និង​កំពុង​រាលដាល​ដល់​ជនបទ​ ដែរ។ ជា​ការ​ពិត​ យុវជន​​ យុវនារី​​នៅ​ក្នុង​​ស្រុក​បាទី​ ខេត្ត​តាកែវ​ ភាគច្រើន​នៅ​តែ​គោរព​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​​របស់​ឪពុកម្ដាយ​ក្នុង​ការ​រៀប​ អាពាហ៍ពិពាហ៍​មែន​ ប៉ុន្តែ​​សម្រាប់​នារី​មក​ធ្វើ​ការ​នៅ​រោង​ចក្រ​ ភាគ​ច្រើន​ពួក​គេ​បាន​ស្រឡាញ់​គ្នា​ហើយ​ ទើប​ប្រាប់​ឪពុកម្ដាយ​​ឲ្យ​រៀបការ​ឲ្យ។
និន្នាការ​នំ​ពង្រីក​ខ្លួន​ឲ្យ​ធំ​ជាង​នាឡិ​ ត្រូវ​បាន​​អ្នក​អភិរក្ស​មួយ​​ចំនួន​រិះគន់​​យ៉ាង​ខ្លាំង។ លោក​​មៀច​ប៉ុន​ទី​ប្រឹក្សា​នៃ​វិទ្យាស្ថាន​ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ​បាន​និយាយ​រំលឹក​ថា​ កាល​ពី​ដើម​ឡើយ​​ការ​រៀបចំ​​​ទុក​ដាក់​កូន​ចៅ​ ជា​បន្ទុក​​របស់​អាណាព្យាបាល​ ទាំង​ហិរញ្ញវត្ថុ​ ទាំង​គូ​ស្នេហ៍​ ប៉ុន្តែ​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ គូ​ស្នេហ៍​វ័យ​ក្មេង​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​​ទេ​ជា​អ្នក​ទទួល​បន្ទុក​បញ្ហា​នេះ​ ទាំងអស់។ លោក​មៀច​ ប៉ុន​ អាយុ​៧៨​ឆ្នាំ​បាន​និយាយ​ថា​ កាល​ពី​សង្គម​ចាស់​ ឪពុកម្ដាយ​ជា​អ្នក​រៀបការ​ឲ្យ​កូន​ចៅ។ ឥឡូវ​ក្មេងៗ​ស្រឡាញ់​គ្នា​ជា​មុន​ ទើប​ពួក​គេ​ណែនាំ​ទៅ​ឪពុកម្ដាយ​ទាំង​សង​ខាង។
លោក​ប៉ុន​និយាយ​របៀប​ចំអក​ថា​ "ឥឡូវ​នេះ​ក្មេងៗ​ខ្លះ​មិន​ទាំង​សួរ​យោបល់​​ឪពុកម្ដាយ​របស់​ពួក​គេ​ផង​ពួក​ គេ​គ្រាន់​តែ​ជម្រាប​ប្រាប់​ប៉ុណ្ណោះ"។ លោក​ ប៉ុន​ កត់សម្គាល់​ថា​ ស្នេហា​របស់​យុវវ័យ​បច្ចុប្បន្ន​គឺ​ជា​ស្នេហា​ដែល​កើត​ចេញ​តាមរយៈ​សម្បក​ ក្រៅ​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​​មាន​ន័យ​ថា​​ ពួក​គេ​មើល​គ្នា​តែ​សម្ផស្ស​ក្រៅ​ទេ​ រីឯ​ស្នេហា​កាល​ពី​ដើម​ គឺ​ជា​​ស្នេហា​​ដែល​កើត​ចេញ​ពី​ការ​ស៊ើប​អង្កេត​លើ​ពូជ​ពង្សវង្ស​ត្រកូល​ យូរ។
តើ​ស្នេហា​​​របៀប​ជំនាន់​ថ្មី​​ និង​​ស្នេហា​ជាន់​ចាស់​មួយ​ណា​ល្អ​ជាង?
លោក​ ប៉ុន​ និយាយ​ភ្លាម​ថា​​ ស្នេហា​រៀបចំ​ដោយ​ចាស់​ទុំ​មាន​ស្ថិរភាព​យូរ​ជាង​ស្នេហា​កសាង​​ដោយ​គូ​​ ស្នេហ៍​ខ្លួន​ឯង។ ហេតុ​ផល​ទី​មួយ​ គឺ​ថា​ចាស់​ទុំ​មាន​បទ​ពិសោធន៍​ច្រើន​ក្នុង​រឿង​​ស្នេហា​ ដែល​អាច​ជួយ​ជ្រើសរើស​គូ​ស្រករ​ល្អ​សម្រាប់​កូន​ចៅ​ និង​ម្យ៉ាង​ទៀត​ពួក​គេ​យល់​ដឹង​ពី​បញ្ហា​សង្គម​ច្រើន។
ចំពោះ​ហេតុ​ផល​ទី​ពីរ​វិញ​លោក​ ប៉ុន​ ពន្យល់​ថា ​ស្នេហា​បង្កើត​​ដោយ​គូ​ស្នេហ៍​ត្រូវ​បាន​កសាង​ឡើង​មុន​ពេល​រៀបការ​ជា​ច្រើន ​ឆ្នាំ​ពេក ​​ដូច្នេះ​ស្នេហា​នេះ​​អាច​ឆាប់​នឿយណាយ​​បន្ទាប់​ពី​រៀបការ​ហើយ។ ចំណែក​​ឯ​គូ​ស្នេហា​រៀបចំ​ដោយ​ឪពុកម្ដាយ​​ អាច​​មាន​ស្ថិរភាព​យូរ​​​ ពីព្រោះ​រយៈពេល​​ស្នេហា​ទើប​ចាប់​ផ្ដើម​ថ្ងៃ​រៀបការ​តែ​ម្ដង។ លោក​ប៉ុន្តែ​​បាន​អះអាង​ថា​ ​"គ្មាន​​ការ​សិក្សា​ពី​អត្រា​នៃ​ការ​លែង​​លះ​គ្នា​រវាង​ស្នេហា​ខុស​គ្នា​ នេះ​ទេ​ ប៉ុន្តែ​ខ្ញុំ​ជឿជាក់​ថា​ ស្នេហា​​តាម​របៀប​បុរាណ​លែងលះ​​គ្នា​តិច​ជាង​ស្នេហា​សម័យ​ទំនើប។
ប៉ុន្តែ​ខាង​យុវវ័យ​វិញ​យល់​ថា​​ វា​ជា​ការ​ចាំបាច់​ដែល​ពួក​គេ​ត្រូវ​យល់​ចិត្ត​ថ្លើម​គ្នា​ជា​មុន​សិន​មុន​ ពេល​សម្រេច​ចូល​រោង​ការ​ ពីព្រោះ​នេះ​គឺ​ជា​អនាគត​វែង​ឆ្ងាយ​​អស់​មួយ​ជីវិត។ យើង​មិន​អាច​ធ្វើ​ការ​ជ្រើសរើស​គូ​ស្រករ​តាម​រយៈ​ការ​​ចាប់​ដាក់​នោះ​ឡើយ។
អ្នក​ស្រី​ ជា​​ វណ្ណាត​ អតីត​ នាយិកា​ នៃ​មជ្ឈមណ្ឌល​អភិវឌ្ឍន៍​សង្គម ​មិន​ជំទាស់​ទៅ​នឹង​និន្នាការ​ថ្មី​នេះ​ទេ​ ប៉ុន្តែ​អ្នកស្រី​សំណូមពរ​ឲ្យ​យុវជន​ជំនាន់​ថ្មី​ត្រូវ​សម្រេច​ចិត្ត​ជាមួយ​ នឹង​ការ​ប្រកាន់​ខ្ជាប់​នូវ​សីលធម៌​ សតិសម្បជញ្ញៈ​ និង​ការ​ទទួល​​ខុសត្រូវ​ខ្ពស់។
កត្តា​សេដ្ឋកិច្ច​និង​វប្បធម៌​បរទេស​​ផ្លាស់ប្ដូរ​​ផ្នត់​គំនិត​យុវវ័យ​ ជំនាន់​​ថ្មី​ និន្នាការ​​ថ្មី​នេះ​​ត្រូវ​បាន​យុវវ័យ​ និង​គូ​ស្រករ​វ័យ​ក្មេង​មួយ​ចំនួន​ពន្យល់​ថា​ គឺ​បណ្ដាល​មក​ពី​ឥទ្ធិពល​វប្បធម៌​​បរទេស។ យុវជន​ ម៉ង់​ អាយុ​២២​ឆ្នាំ​បាន​និយាយ​ថា​​ "ពួក​យើង​​ទទួល​ឥទ្ធិពល​​ពី​សង្គម​​ខាង​ក្រៅ​តាមរយៈ​តួ​កុន​បរទេស​ដែល​ សម្រេច​ចិត្ត​​ធ្វើ​អ្វី​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​​ក្នុង​នោះ​មាន​ការ​ជ្រើសរើស​គូ​ ស្រករ​ផង​ដែរ"។
អ្នក​ស្រី​ ជា​ វណ្ណាត​ អតីតិ​នាយិកា ​​នៃ​មជ្ឈមណ្ឌល​អភិវឌ្ឍន៍​សង្គម​ បាន​ពន្យល់​ថា​ និន្នាការ​ថ្មី​នេះ​ បណ្ដាល​មក​ពី​ការ​​ផ្លាស់ប្ដូរ​​នៃ​កត្តា​សេដ្ឋកិច្ច​ សង្គម​ខ្មែរ​ និង​ការ​រីកចម្រើន​​ផ្នែក​​បច្ចេកវិជ្ជា។ ទាក់ទង​នឹង​កត្តា​សេដ្ឋកិច្ច​ អ្នកស្រី​ ជា​ ​វណ្ណាត​ ពន្យល់​ថា​ ពី​មុន​កូន​ចៅ​ទាំងអស់​ ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​ឪពុកម្ដាយ​ ទាំង​ហិរញ្ញវត្ថុ​ ទាំង​របៀប​រស់នៅ​ ប៉ុន្តែ​​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ កូន​ចៅ​កាន់តែ​ច្រើន​បាន​ក្លាយ​ជា​អ្នក​​ទទួល​ខុសត្រូវ​​ផ្នែក​ហិរញ្ញវត្ថុ​ ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ ដូច្នេះ​ពួក​គេ​មាន​ឥទ្ធិពល​ក្នុង​ការ​ជ្រើសរើស​គូ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង។ តាមរយៈ​ការ​ផ្លាស់ប្ដូរ​​នេះ​ អ្នក​ស្រី​បាន​បញ្ជាក់​ថា​ "តួនាទី​ឪពុកម្ដាយ​កាន់​តែ​ចុះ​ខ្សោយ​ជាង​មុន​ក្នុង​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​លើ​ បញ្ហា​ផ្សេងៗ​ ក្នុង​ការ​មាន​ការ​ជ្រើសរើស​គូ​ស្រករ​ផង​ដែរ"។
ទាក់ទង​ទៅ​នឹង​បច្ចេកវិជ្ជា​វិញ​អ្នកស្រី​ វណ្ណាត​ បាន​និយាយ​ថា​ ដោយ​​សារ​បច្ចេកវិជ្ជា​ជឿនលឿន​នេះ​ យុវជន​អាច​ទំនាក់ទំនង​​គ្នា​បាន​ស្រួល​​ជាង​មុន។ ពី​មុន​ យុវវ័យ​មិន​ងាយ​មាន​ឱកាស​​កសាង​ស្នេហា​នោះ​ទេ​ ពោល​គឺ​ពួក​គេ​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​​ការ​ឃ្លាំ​មើល​របស់​អាណាព្យាបាល។
ស្នេហា​គ្នា​មុន​អាពាហ៍ពិពាហ៍​ខុស​សីលធម៌​សង្គម​
លោក​យាយ​សុខ​ អាយុ​៧៥​ឆ្នាំ​នៅ​ក្នុង​ខេត្ត​តាកែវ​ បាន​និយាយ​រិះគន់​ការ​ស្រឡាញ់​គ្នា​មុន​ថា​​ គឺ​ជា​ទង្វើ​ខុស​នឹង​សីលធម៌​ ហើយ​អាពាហ៍ពិពាហ៍​​របៀប​នេះ​មិន​សូវ​មាន​សុភមង្គល​យូរ​អង្វែង​ទេ។ លោក​យាយ​សង្កេត​ថា​ "ស្នេហា​មុន​ពេល​រៀប​អាពាហ៍ពិពាហ៍​ ហើយ​​បើ​ពួក​​គេ​ផ្ដេសផ្ដាស​ជាមួយ​គ្នា​ទៀត​​នោះ​​ អាពាហ៍ពិពាហ៍​នោះ​ច្រើន​តែ​មិន​បាន​សេចក្ដី​សុខ​ និង​ច្រើន​តែ​លែង​លះ​គ្នា"។
បើ​យោង​តាម​អបិយ​ជំនឿ​ ចាស់​ទុំ​ដែល​ចែកឋាន​ទៅ​ ទាំង​ខាង​ឪពុក និង​ខាង​ម្ដាយ​មិន​ពេញ​ចិត្ត​ទេ​ នៅ​ពេល​​ដែល​ដឹង​ថា​ កូន​ចៅ​ស្រឡាញ់​គ្នា​ ហើយ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ផ្ដេសផ្ដាស​ជាមួយ​គ្នា​មុន​ពេល​រៀប​អាពាហ៍ពិពាហ៍​នោះ។
ប៉ុន្តែ​​និន្នាការ​ពិភពលោក​ពិសេស​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​អភិវឌ្ឍន៍​មនុស្ស​​ ដែល​ពេញ​វ័យ​ មាន​ចំណូល​ចិត្ត​​ជ្រើសរើស​គូ​ស្រករ​ដោយ​ខ្លួន​ឯង។​ ភាគច្រើន​ស្រឡាញ់​គ្នា​មុន​ពេល​ឈាន​ដល់​អាពាហ៍ពិពាហ៍​ពិត​ប្រាកដ។ មនុស្ស​កាន់​តែ​មាន​បំណង​​ធ្វើ​ការ​សម្រេច​កំណត់​​អនាគត​ដោយ​ខ្លួន​ឯង​ នៅ​ពេល​ដែល​ពួក​គេ​មាន​ភាព​រឹងមាំ​ខាង​ហិរញ្ញវត្ថុ។ អ្វី​​ដែល​យើង​គួរ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ដែរ​នោះ​ នៅ​ប្រទេស​អភិវឌ្ឍន៍​ទាំង​នោះ​​ដូចជា​នៅ​ជប៉ុន​ កូរ៉េ​ខាង​ត្បូង​ អាមេរិក​ និង​អាល្លឺម៉ង់​​ជា​ដើម​អាពាហ៍ពិពាហ៍​របស់​ពួក​គេ​ដល់​ទៅ​រង្វង់​៥០​ភាគរយ​ ឯណោះ​បាន​លែងលះ​គ្នា​ទៅ​វិញ។
ដូច្នេះ​​នៅ​កម្ពុជា​ តើ​ករណី​លែងលះ​គ្នា​នឹង​រឹត​តែ​កើត​ឡើង​ដែរ​ទេ​ នៅ​ពេល​ដែល​យុវជន​​ និង​យុវតី​របស់​យើង​កាន់តែ​ច្រើន​បាន​ជ្រើសរើស​យក​វិធី​ថ្មី​មួយ​នៅ​ក្នុង​ ការ​យក​ប្ដី​ ឬ​ប្រពន្ធ​ដោយ​បញ្ចប់​អ្វី​ដែល​ហៅ​ថា​​ "នំ​មិន​ធំ​ជាង​នាឡិ?"
ពេលវេលា​នឹង​អាច​ប្រាប់​យុវជន​ និង​យុវតី​របស់​យើង​ឲ្យ​ធ្វើការ​​ជ្រើសរើស​ស្វាមី​ ឬ​ភរិយា​ដែល​ពួក​គេ​អាច​រស់​នៅ​ជាមួយ​គ្នា​ដល់​ចាស់​កោង​ខ្នង។ វា​នឹង​គ្មាន​អ្វី ជា​កំហុស​ឆ្គង​ឡើយ​​នៅ​ក្នុង​ការ​ដើរ​តាម​ទ្រឹស្ដី​​នំ​មិន​ធំ​ជាង​នាឡិ​ ឬ​នំ​ធំ​ជាង​នាឡិ។ អ្វី​សំខាន់​បំផុត​នោះ​​ គឺ​ពួក​គេ​ត្រូវ​ឆ្លាត​វៃ​​នៅ​ក្នុង​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​ដើម្បី​រក​មិត្ត​មួយ​ រយ​ឆ្នាំ​ដែល​អាច​កសាង​​គ្រួសារ​​តូច​មួយ​ជា​មួយ​គ្នា​ ដោយ​​អាច​រស់នៅ​ក្នុង​ភាព​ថ្លៃ​ថ្នូរ​នៅ​ក្នុង​សង្គម។
អ្វី​ដែល​គេ​ត្រូវ​ប្រយ័ត្ន​នោះ ​​គឺ​មិន​ត្រូវ​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រវត្តិ​នៃ​អត្រា​លែងលះ​គ្នា​ដ៏​​គួរ​ឲ្យ​ខ្លាច​ នៅ​ប្រទេស​អភិវឌ្ឍន៍​ចូល​មក​សណ្ឋិត​​នៅ​​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ដោយ​ធ្វើ​ឲ្យ​កុមារ​ជា​ច្រើន​កំព្រា​ឪពុក ឬ​ម្ដាយ​​ ឬ​ក៏​រស់នៅ​ដោយ​មាន​ឪពុក​ ឬ​ម្ដាយ​ដែល​មិនមែន​ជា​ឪពុក​ម្ដាយ​បង្កើត​របស់​ខ្លួន។ ការ​ស្រាវជ្រាវ​បង្ហាញ​កុមារ​ដែល​រស់នៅ​ជាមួយ​ទាំង​ឪពុក​និង​ម្ដាយ​​បង្កើត​ របស់​​ខ្លួន​ ឆ្លាត​ជាង​កុមារ​ដែល​មិន​បាន​រស់នៅ​​ជាមួយ​ទាំង​ឪពុក​និង​ម្ដាយ​បង្កើត៕

ក្រសួង​សុខាភិបាល​ត្រៀម​ចែក​ខិត្តប័ណ្ណ​៥​សែន​សន្លឹក ​ផ្សព្វផ្សាយ​ជំងឺ​ A/H1N1

លោក​ ម៉ម ប៊ុនហេង លើក​បង្ហាញ​លិខិត្ត​ប័ណ្ណ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​ពី​វិធី​ការ​ពារ​ជំងឺ​គ្រុន​ផ្ដាសាយ​ថ្មីភ្នំពេញ៖ លោក ​ម៉ម​ ប៊ុនហេង​ រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​សុខាភិបាល​ បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា​ ក្រសួង​នឹង​ចែក​ខិត្តប័ណ្ណ​ចំនួន​៥​ សែន​សន្លឹក​ជូន​ដល់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដែល​មក​ចូល​រួម​ទស្សនា​ក្នុង​ពិធី​បុណ្យ​ អុំទូក​ បណ្ដែតប្រទីប​ និង​សំពះ​ខែ​ នៅ​រាជធានី​ភ្នំពេញ​នា​ថ្ងៃ​ទី​០១-០៣​ខែ​វិច្ឆិកា​ឆ្នាំ​២០០៩
​ដើម្បី​បន្ត ​និង​ជំរុញ​ផ្សព្វផ្សាយ​នៃ​ការ​ការពារ​ ឆ្លង​ជំងឺ​គ្រុនផ្ដាសាយ​ថ្មី​ប្រភេទ A/H1N1។

លោក​រដ្ឋមន្ត្រី​ ម៉ម​ ប៊ុនហេង​ បាន​បន្ត​ទៀត​ថា​ "ការ​ចែក​ខិត្តប័ណ្ណ​ផ្សព្វផ្សាយ​ដើម្បី​ទប់ស្កាត់​នៃ​ការ​ឆ្លង​វីរុស​ A/H1N1នៅ​ក្នុង​ពិធី​បុណ្យ​​អុំទូក​ ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ​ ខាង​មុខ​នេះ​ បន្ទាប់​ពី​វីរុស​នេះ​បាន​ចម្លង​ដល់​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ និង​ជនបរទេស​មួយ​ចំនួន​ដែល​មក​កម្ពុជា​ រហូត​ទៅ​ដល់​១៣៣​ករណី​ ហើយ​ធ្វើ​ឲ្យ​ពលរដ្ឋ​កម្ពុជា​​ស្លាប់​បាត់បង់​ជីវិត​ចំនួន​៣​នាក់"។
លោក​ម៉ម​ ប៊ុនហេង​ បាន​បញ្ជាក់​ទៀត​ថា​ "នៅ​ក្នុង​ខិត្តប័ណ្ណ​ផ្សព្វផ្សាយ​ទាំង​នេះ​ គឺ​បាន​បង្ហាញ​នូវ​សារ​មួយ​ចំនួន​ ដើម្បី​​ឲ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដែល​ចូល​រួម​ក្នុង​ពិធី​បុណ្យ​អុំទូក​ដឹង​ពី​ការ​ ឆ្លង​នៃ​ជំងឺ​​គ្រុនផ្ដាសាយ​ A/H1N1 និង​ដឹង​ពី​វិធី​ការ​ពារ​នៃ​ជំងឺ​នេះ​ រួម​ទាំង​ការ​ព្យាបាល​នៅ​ផ្ទះ​​ហើយ​ចំពោះ​ជន​ណា​ដែល​សង្ស័យ​ ត្រូវ​​តែ​​សម្រាក​នៅ​ផ្ទះ​ លេប​ថ្នាំ​ និង​ហូប​ទឹក​ឲ្យ​បាន​ច្រើន​សម្រាប់​ការ​ព្យាបាល"។
លោក​រដ្ឋមន្ត្រី​ ម៉ម​ ប៊ុនហេង​ បាន​បន្ថែម​ថា​ កម្ពុជា​​មាន​​ការ​ព្រួយបារម្ភ​នៃ​ការ​ឆ្លង​​ពី​វីរុស​ A/H1N1 នៅ​​ក្នុង​ពិធី​បុណ្យ​អុំទូក​ខាង​មុខ​នេះ​ ប៉ុន្តែ​​យើង​ត្រូវ​តែ​អប់រំ​​ប្រជាពលរដ្ឋ​នៅ​ពេល​នេះ​ ដើម្បី​ការពារ​ពួក​គេ​​ពី​ជំងឺ​នេះ។
បច្ចុប្បន្ន​នេះ​វីរុស​ A/H1N1 បាន​កំពុង​​រីករាលដាល​នៅ​តាម​សហគមន៍​ជា​ច្រើន​ ប៉ុន្តែ​​ដំណើរ​នៃ​ការ​ឆ្លង​នៃ​វីរុស​នេះ​ គឺ​មាន​កម្រិត​យឺត​នៅ​ឡើយ​ ដោយសារ​តែ​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ ក្រសួង​​សុខាភិបាល​ ក៏​ដូចជា​​ស្ថាប័ន​ពាក់ព័ន្ធ​ទាំងអស់​ មាន​វិធី​ការពារ​ទាន់​ពេលវេលា។
នៅ​​ក្នុង​​សន្និសីទ​សារព័ត៌មាន​ នៅ​ក្រសួង​សុខាភិបាល​ កាល​ពី​រសៀល​ថ្ងៃ​ច័ន្ទ​ម្សិលមិញ​ លោក​រដ្ឋមន្ត្រី​ ម៉ម​ ប៊ុនហេង​ បាន​បញ្ជាក់​​ទៀត​ថា​ "ឥឡូវ​នេះ​កម្ពុជា​មាន​ថ្នាំ​ប្រភេទ​ Famiflu ចំនួន​៣៣០.០០០​គ្រាប់ នៅ​ក្នុង​ស្ដុក​ដើម្បី​ព្យាបាល​​នូវ​ករណី​៣​ដែល​ធ្ងន់ធ្ងរ"។
បើ​តាម​ការ​បញ្ជាក់​របស់​​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​សុខាភិបាល​ ម៉ម​ ប៊ុនហេង​ បាន​ឲ្យ​ដឹង​ទៀត​ថា​ កម្ពុជា​​មាន​ការ​ព្រួយបារម្ភ​អំពី​ករណី​ឆ្លង​នៃ​វីរុស​ A/H1N1​ នៅ​ចុង​ឆ្នាំ​២០០៩​នេះ​ ដោយសារ​តែ​ពលរដ្ឋ​ភាគ​ច្រើន​ងាយ​ទទួល​រងគ្រោះ​ជំងឺ​​គ្រុនផ្ដាសាយ​ ប៉ុន្តែ​វេជ្ជបណ្ឌិត​នឹង​ធ្វើ​ដំណើរ​ជា​ទៀងទាត់​ទៅ​កាន់​តាម​តំបន់​ដើម្បី​ ទៅ​យក​គំរូ​ពី​ជន​ដែល​សង្ស័យ​ទូទាំង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ការ​ពិនិត្យ​ស្វែង​រក​ នូវ​វីរុស​នេះ។
ជំងឺ​គ្រុនផ្ដាសាយ​ថ្មី​ A/H1N1 បាន​ចាប់​ផ្ដើម​ជា​លើក​ដំបូង​ កាល​ពី​ពាក់កណ្ដាល​ខែ​​មេសា​ ឆ្នាំ​២០០៩​ ដែល​ផ្ទុះ​ឡើង​នៅ​ក្នុង​​ប្រទេស​មិចស៊ីកូ​ ហើយ​ជំងឺ​នេះ​បាន​រីករាលដាល​ឆ្លង​នៅ​​ក្នុង​ល្បឿន​​មួយ​យ៉ាង​លឿង​ដល់​ប្រទេស ​ជា​​ច្រើន​ទៀត​នៅ​ក្នុង​ពិភពលោក​ រួម​ទាំង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ផង​ដែរ​ ដែល​បាន​បញ្ជាក់​​ពី​ករណី​នេះ​ជា​​លើក​ដំបូង​ នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៤​ ខែ​មិថុនា​ ឆ្នាំ​២០០៩​ ដែល​បាន​កើត​​ទៅ​លើ" និស្សិត​ស្រី​អាមេរិកាំង​ អាយុ​១៦​ឆ្នាំ​​ម្នាក់​ ខណៈ​ដែល​និស្សិត​នេះ​​ចុះ​កម្ម​សិក្សា​មក​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ក្នុង​ចំណោម​ពួក​គេ​នោះ។
ការ​ស្លាប់​ដោយ​សារ​វីរុស​ A/H1N1​ នៅ​​ប្រទេស​កម្ពុជា​ជា​លើក​ដំបូង​ ក្នុង​ចំណោម​៣​ករណី​ បាន​កើត​ឡើង​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​២៧​ ខែ​កញ្ញា​ កើត​ទៅ​លើ​ស្ត្រី​ឈ្មោះ​ អេង​ ហេង​ អាយុ​៤១​ឆ្នាំ​ រស់នៅ​​ខណ្ឌ​ចំការមន រាជធានី​ភ្នំពេញ។ បន្ទាប់​​ពី​ករណី​ទី​១​បាន​ស្លាប់​ដោយសារ​ជំងឺ​នេះ​ រំលង​រយៈពេល​តែ​មួយ​សប្ដាហ៍​ប៉ុណ្ណោះ​ ករណី​ទី​២​ និង​ទី​៣​ បាន​កើន​​ឡើង​ជា​បន្តបន្ទាប់​គ្នា​ កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​០៥-០៦​ ខែ​តុលា​ ដែល​ករណី​ទី​៣ បាន​កើត​​ទៅ​លើ​ស្ត្រី​អាយុ​២៥​ឆ្នាំ​ ឈ្មោះ​ ឌុប​ សុគន្ធា​ បន្ទាប់​ពី​ជន​រងគ្រោះ​​រូប​នេះ​ ត្រូវ​បាន​វះ​កាត់​យក​ទារក​ចេញ​ពី​ក្នុង​ផ្ទៃ​ ហើយ​​ដោយ​សារ​ស្ថានភាព​ជំងឺ​ធ្ងន់ធ្ងរ​ពេក​ ទើប​​ធ្វើ​ឲ្យ​ក្រុម​វេជ្ជបណ្ឌិត​​នៃ​មន្ទីរពេទ្យ​​កាល់ម៉ែត​ជួយ​សង្គ្រោះ​ បន្ទាន់។
បន្ទាប់​​ពី​ជំងឺ​​នោះ​បាន​ផ្ទុះ​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ប្រមុខ​ដឹកនាំ​​ និង​មន្ត្រី​ក្រសួង​​សុខាភិបាល​ រួម​​ស្ថាប័ន​ពាក់ព័ន្ធ​ទាំងអស់​​បាន​ប្រកាស​ និង​ចាត់វិធានការ​ភ្លាមៗ​ដើម្បី​ទប់ស្កាត់​នូវ​ការ​រីករាលដាល​ឆ្លង​ ដូចជា​ ការ​បំពាក់​ម៉ាស៊ីន​ត្រួតពិនិត្យ​កំដៅ​ដោយ​ស្វ័យ​ប្រវត្តិ​ ដែល​ឧបត្ថម្ភ​ដោយ​រដ្ឋាភិបាល​សិង្ហបុរី​នៅ​តាម​​ច្រក​ចេញ-ចូល​ និង​ព្រលាន​យន្តហោះ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា។
ប្រភព​​ពី​ទី​ភ្នាក់ងារ​ស៊ិនហួរ​បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា​ កាល​​ពី​ថ្ងៃ​សុក្រ​ អង្គការ​​សុខភាព​ពិភពលោក​ WHO បាន​ប្រកាស​ថា​ យ៉ាង​ហោច​ណាស់​​មាន​​មនុស្ស ៤៥២៥​នាក់​ បាន​ស្លាប់​​ដោយសារ​ជំងឺ​ប្រភេទ​ថ្មី​ A/H1N1​ នេះ​ហើយ​យ៉ាង​ហោច​ណាស់​មាន​មនុស្ស​ ៣៧៨.២២៣​នាក់​ បាន​ផ្ទុក​នូវ​ជំងឺ​នេះ។
ទី​ភ្នាក់ងារ​ស៊ីនហួរ​បាន​​ឲ្យ​ដឹង​ទៀត​ថា​ ក្នុង​ចំណោម​អ្នក​ស្លាប់​​ជាង​ ៤.០០០​នាក់​នេះ​គឺ​ ៣.២៩២​នាក់​ បាន​ស្លាប់​នៅ​​ក្នុង​ទ្វីប​អាមេរិក​ ៤៨០​នាក់​ បាន​​ស្លាប់​នៅ​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​ និង​៤១០​នាក់​ នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ប៉ាស៊ីហ្វិក​ ភាគ​ខាង​លិច៕

គ.ជ.ប ​បង្ហាញ​លទ្ធផល​បណ្ដោះ​អាសន្ន​នៃ​ការ​ពិនិត្យ​បញ្ជី​ឈ្មោះ​ និង​ចុះ​ឈ្មោះ​​បោះឆ្នោត

លោក ​ស្រី​ស៊ិន ជុំបូ អនុប្រធាន​គ.ជ.ប​និង​លោក​ទេព នីថា អគ្គលេខាធិការ​គ.ជ.ប​ បាន​ជួប​ប្រជុំ​ជា​មួយ​តំណាង​គណបក្ស​នយោបាយ​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល ទាក់​ទង​ទៅ​នឹង​ការ​ពិនិត្យ​បញ្ជីភ្នំពេញ៖ គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំ​ការ​បោះឆ្នោត​​ (គ.ជ.ប) បាន​បង្ហាញ​កាល​ពី​ព្រឹក​ថ្ងៃ​ទី​១៣​ ខែ​តុលា​នេះ​
ក្នុង​កិច្ច​ប្រជុំ​មួយ​ជាមួយ​តំណាង​​គណបក្ស​នយោបាយ​ និង​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​​ជាតិ-អន្តរជាតិ​ អំពី​លទ្ធផល​បណ្ដោះ​អាសន្ន​នៃ​ការ​ពិនិត្យ​បញ្ជី​ឈ្មោះ​ និង​ចុះ​ឈ្មោះ​បោះ​ឆ្នោត​ ដោយ​គិត​​ចាប់​តាំង​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១​ ដល់​ថ្ងៃ​ទី​១០​ ខែ​តុលា​ ឆ្នាំ​២០០៩​ នេះ​ថា​ បាន​ចំនួន​៩៥.៤៤៦​នាក់​ ដែល​លទ្ធផល​នេះ​បាន​ទទួល​ពី​ឃុំ​សង្កាត់​ចំនួន​ ១.៥២៦​​ក្នុង​ចំណោម​​ឃុំ​សង្កាត់​ទាំង​ ១.៦២១​ទូទាំង​ប្រទេស។

ខណៈ​នេះ​ដែរ​ គ.ជ.ប ក៏​បង្ហាញ​ថា​ ការ​កែ​តម្រូវ​​ឈ្មោះ​បាន​ចំនួន​ ១៦.៣៩៨​នាក់​ និង​លុប​ឈ្មោះ​ចេញ​ពី​បញ្ជី​បោះឆ្នោត​ ដោយសារ​អ្នក​បោះឆ្នោត​បាន​ស្លាប់​ ត្រូវ​ដក​សិទ្ធិ​ និង​ផ្លាស់​ទី​លំនៅ​ចេញ​ សរុប​ចំនួន​ ៣៣.១៤៤​នាក់។
តាម​តារាង​ស្ថិតិ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ប៉ាន់ស្មាន​បាន​បង្ហាញ​ឲ្យ​ដឹង​ថា​ ប្រជាពលរដ្ឋ​អាយុ​១៨​ឆ្នាំ​ឡើង​ មាន​ចំនួន​ ៨.៤០០.៤៤៨នាក់​ ក្នុង​នោះ​ស្រី​ចំនួន​ ៤.៣៩៤.៦៦៧​នាក់​ ហើយ​ចំនួន​ប៉ាន់​ស្មាន​​ប្រជាពលរដ្ឋ​ដែល​ត្រូវ​ចុះ​ឈ្មោះ​បោះឆ្នោត​មាន​ ចំនួន​៣៥១.៨៦២នាក់។
លោក​ ទេព​ នីថា​ អគ្គលេខាធិការ​ គ.ជ.ប បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា​ ការ​ពិនិត្យ​បញ្ជី​ឈ្មោះ​​ និង​​​ចុះ​ឈ្មោះ​បោះឆ្នោត​ឆ្នាំ​នេះ​ នៅ​ថ្ងៃ​ដំបូង​នៃ​ការ​​ចាប់​ផ្ដើម​ចុះ​ឈ្មោះ​បោះឆ្នោត​ មាន​ឃុំ​សង្កាត់​មួយ​ចំនួន​ បាន​រង​នូវ​ខ្យល់​ព្យុះ​ និង​ជន់​លិច​ដោយ​ទឹក​ជំនន់​ មិន​អាច​ដំណើរ​ការ​ចុះ​ឈ្មោះ​​បាន​តាម​ប្រតិទិន។ ហើយ​​ចូល​ដល់​សប្ដាហ៍​ទី​២ គ្រោះ​ធម្មជាតិ​នេះ​បាន​រាលដាល​ដល់​ឃុំ​សង្កាត់​នៃ​ខេត្ត​មួយ​​ចំនួន​ទៀត។ ទោះ​យ៉ាង​នេះ​ក្ដី​ គ.ជ.ប អាជ្ញាធរ​ដែនដី​ ក្រុមប្រឹក្សា​ និង​ស្មៀន​ឃុំ​សង្កាត់​ បាន​ជំរុញ​ការងារ​ចុះ​ឈ្មោះ​នេះ​នៅ​តាម​ទី​តាំង​ដែល​មាន​សុវត្ថិភាព។
ទន្ទឹម​​នឹង​ការ​យក​ចិត្ត​ទុកដាក់​បង្កើន​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​​អញ្ជើញ​ ប្រជាពលរដ្ឋ​ឲ្យ​ទៅ​ពិនិត្យ​បញ្ជី​ឈ្មោះ​ និង​ចុះ​ឈ្មោះ​បោះឆ្នោត​ឲ្យ​បាន​ទាន់​ពេលវេលា​​នោះ​ លោក​ ទេព​ នីថា​ បាន​បញ្ជាក់​ថា​ គ.ជ.ប​ ក៏​កំពុង​ពិនិត្យ​មើល​ទៅ​​លើ​ឃុំ​សង្កាត់​ដែល​រងគ្រោះ​ ដើម្បី​បន្ថែម​រយៈពេល​​ចុះ​ឈ្មោះ​តាម​សភាព​​ជាក់ស្ដែង។
នៅ​ក្នុង​កិច្ច​ប្រជុំ​នេះ​ដែរ​ លោក​ស្រី​ ស៊ិន​ ជុំ​បូ​ អនុប្រធាន​ គ.ជ.ប បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ទាក់ទង​ទៅ​នឹង​ការងារ​សង្កេតការណ៍​ថា​ ការងារ​របស់​ គ.ជ.ប​ គឺ​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ឲ្យ​មាន​ការ​បោះឆ្នោត​ដោយ​សេរី​ និង​ត្រឹមត្រូវ​យុត្តិធម៌។ ដូច្នេះ​​នៅ​ក្នុង​នោះ​ដែរ​ ការ​សង្កេត​ការណ៍​ក៏​ត្រូវ​តែ​​ធ្វើ​​ដោយ​សេរី​ និង​យុត្តិធម៌​ដើម្បី​ឲ្យ​ការងារ​បោះឆ្នោត​មាន​លក្ខណៈ​គ្រប់គ្រាន់។ ហើយ​រៀងរាល់​ពេល​បោះឆ្នោត​ យើង​តែ​ង​មាន​អ្នក​សង្កេតការណ៍​ជាតិ​ និង​អន្តរជាតិ​ចូល​រួម។ ចំពោះ​ការ​​ពិនិត្យ​បញ្ជី​ឈ្មោះ​ និង​ចុះ​ឈ្មោះ​​បោះឆ្នោត​ឆ្នាំ​២០០៩​​នេះ​ គឺ​គ.ជ.ប បាន​ផ្ដល់​​ការ​អនុញ្ញាត​ដល់​អង្គការ​ចំនួន​​៤​ និង​គណបក្ស​​នយោបាយ​ចំនួន​៥​ ដែល​បាន​​ដាក់​តំណាង​ និង​អ្នក​សង្កេតការណ៍​ដើម្បី​ចូល​រួម​សង្កេតការណ៍​មើល​ដំណើរការ​ពិនិត្យ​ បញ្ជី​ឈ្មោះ​ និង​ចុះ​ឈ្មោះ​បោះឆ្នោត​ គឺ​អង្គការ​គ្រួសារ​អភិវឌ្ឍន៍​កសិកម្ម​ អង្គការ​ខុមហ្វ្រែល​អង្គការ​លើក​ស្ទួយ​សុខុមាលភាព​ជន​ក្រីក្រ​ សមាគម​ស្ត្រី​សម្រាប់​អភិវឌ្ឍន៍​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ ឧស្សាហកម្ម​ កសិកម្ម។ រីឯ​ គណបក្ស​នយោបាយ​​ទាំង​៥​នោះ​ មាន​​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ គណបក្ស​សមរង្ស៊ី​ គណបក្ស​ជាតិនិយម​ គណបក្ស​ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច​ និង​គណបក្ស​សិទ្ធិ​មនុស្ស។
ជាមួយ​គ្នា​នេះ​ លោកស្រី​ ស៊ិន​ ជុំបូ​ បាន​និយាយ​លើក​សរសើរ​ថា​ ទោះ​បី​ជា​​អង្គការ​ខុមហ្វ្រែល​ បាន​មក​ចុះ​ឈ្មោះ​សុំ​សង្កេតការណ៍​យឺតយ៉ាវ​ក៏​ដោយ​ ក៏​ប៉ុន្តែ​​អង្គការ​​នេះ​បាន​ចុះ​ទៅ​ពិនិត្យ​តាម​របៀប​សម្ភាសន៍​ ហើយ​បាន​ធ្វើ​អនុសាសន៍​មក​ដល់​ គ.ជ.ប​ កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​៧​ខែ​តុលា​នេះ។ លោកស្រី​បាន​បញ្ចេញ​មតិ​​ផ្ទាល់​ខ្លួន​ថា​ ការ​ចុះ​ទៅ​សង្កេតការណ៍​របៀប​នេះ​ គឺ​ហាក់​ដូចជា​​ពុំ​មាន​ទម្ងន់​ ព្រោះ​ថា​ វា​ពុំ​មាន​លក្ខណៈ​យុត្តិធម៌។ លោកស្រី​បាន​លើក​ឡើង​ថា​ ការ​សម្ភាសន៍​ គឺ​អ្នក​ឆ្លើយ​​ទៅ​តាម​មនោសញ្ចេតនា​របស់​ខ្លួន។ តែ​អ្វី​ដែល​យើង​ឃើញ​ផ្ទាល់​នៅ​នឹង​កន្លែង​ វា​មាន​សភាព​សុក្រឹត្យ​ជាង។ លោកស្រី​បញ្ជាក់​​ដែរ​ថា​ អនុសាសន៍​របស់​អង្គការ​ខុមហ្វ្រែល​​នោះ​ ហាក់​ដូចជា​ដើរ​ក្រោយ​ការងារ​របស់​ គ.ជ.ប មួយ​ជំហាន។
ក្នុង​កិច្ច​ប្រជុំ​នេះ​ គ.ជ.ប ក៏​បាន​បញ្ជាក់​ដែរ​ថា​ ការ​ពិនិត្យ​បញ្ជី​ឈ្មោះ​ និង​ចុះ​ឈ្មោះ​បោះឆ្នោត​ឆ្នាំ​២០០៩​នេះ​ ដែល​ប្រព្រឹត្ត​​ទៅ​នៅ​តាម​សាលា​ឃុំ​សង្កាត់​ទូទាំង​ប្រទេស​ ចាប់​ផ្ដើម​ពី​ថ្ងៃ​​ទី​១​ តុលា​មក​នោះ​ នឹង​ត្រូវ​បញ្ចប់​នៅ​ថ្ងៃ​​ទី​២០​ តុលា​មក​នោះ​ នឹង​ត្រូវ​បញ្ចប់​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២០​ខែ​តុលា​ខាង​មុខ​នេះ។ ដូច្នេះ​​កិច្ច​ប្រជុំ​​ក៏​បាន​ផ្សព្វផ្សាយ​អំពី​ការ​ត្រៀម​លក្ខណៈ​ក្នុង​ ការ​ប្ដឹង​តវ៉ា​ការ​ដោះស្រាយ​បណ្ដឹង​នៅ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ពិនិត្យ​បញ្ជី​ ឈ្មោះ​ និង​ចុះ​ឈ្មោះ​បោះឆ្នោត​ជា​បន្ត​​ទៀត​មុន​ពេល​ ដែល​លទ្ធផល​ផ្លូវ​ការ​នៃ​ការ​ពិនិត្យ​បញ្ជី​ឈ្មោះ​ និង​ចុះ​ឈ្មោះ​បោះឆ្នោត​ប្រចាំ​ឆ្នាំ​២០០៩​ នេះ​ត្រូវ​បាន​ប្រកាស​សុពលភាព​នោះ៕

កម្ពុជា​​នឹង​មាន​រោងចក្រ​​អគ្គិសនី​ប្រើ​ថាមពល​នុយក្លេអ៊ែរ

ភ្នំពេញ៖ លោក​ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ ទៀ​ បាញ់​ រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ការងារ​ជាតិ​ បាន​ប្រកាស​កាល​ពី​ព្រឹក​ថ្ងៃ​អង្គារ​ទី​១៣​ តុលា​ ឆ្នាំ​២០០៩​ថា​
នា​ពេល​ខាង​មុខ​បន្តិច​ទៀត​នេះ​ កម្ពុជា​នឹង​មាន​រោងចក្រ​​អគ្គិសនី​ប្រើ​ដោយ​ថាមពល​នុយក្លេអ៊ែរ។
ការ​លើក​ឡើង​បែប​នេះ​ ត្រូវ​បាន​លោក​ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី​​​ ទៀ​ បាញ់​ ថ្លែង​​នៅ​ក្នុង​អង្គ​ប្រជុំ​រដ្ឋសភា​ ក្នុង​ពេល​ដែល​លោក​ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី​មក​ការពារ​​សេចក្ដី​ព្រាង​ច្បាប់​ ស្ដី​ពី​ការ​ហាមឃាត់​អាវុធ​គីមី​ អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ​ អាវុធជីវសាស្ត្រ​ និង​អាវុធ​វិទ្យុ​សកម្ម។
ដោយ​ទទួល​ស្គាល់​ពី​វិនាស​សកម្ម​នៃ​ការ​ផ្ទុះ​រោងចក្រ​អគ្គិសនី​ប្រើ​ ថាមពល​នុយក្លេអ៊ែរ​នៅ​ប្រទេស​រុស្ស៊ី​ កាល​​ពី​ពេល​កន្លង​មក​ លោក​ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ ទៀ បាញ់​ បាន​ពន្យល់​អង្គប្រជុំ​រដ្ឋសភា​ថា​ ថាមពល​បរមាណូ​ (នុយក្លេអ៊ែរ) មាន​ផលប្រយោជន៍​សំខាន់​ណាស់​ សម្រាប់​​បម្រើ​ឲ្យ​គោលដៅ​​សន្តិភាព​ ដោយ​វា​បង្កើត​ថាមពល​អគ្គិសនី​ ដើម្បី​ឲ្យ​ប្រទេស​អភិវឌ្ឍន៍​បាន​យ៉ាង​ខ្លាំងក្លា។ កន្លង​មក​រោងចក្រ​អគ្គិសនី​ប្រើ​ថាមពល​នុយក្លេអ៊ែរ​នៅ​សហភាព​សូវៀត​ត្រូវ​ បាន​ផ្ទុះ​ ហើយ​រីកសាយ​ភាយ​វិទ្យុ​សកម្ម​ បាន​បំផ្លិចបំផ្លាញ​​អាយុ​ជីវិត​មនុស្ស។ ក៏​ប៉ុន្តែ​ឆ្លង​កាត់​បទ​ពិសោធន៍​នោះ​ ​គេ​បាន​អភិវឌ្ឍន៍​ខ្លាំងក្លា​ក្នុង​ការ​​ប្រើប្រាស់​ថាមពល​បរមាណូ។ បច្ចុប្បន្ន​ (ថាមពល​បរមាណូ) គេ​ប្រៀប​ដូច​ជា​ធុង​អាគុយ​មួយ​ ដែល​អាច​យក​មក​ដំឡើង​ទៅ​ចាំ​រោងចក្រ​អគ្គិសនី​​ដោយ​មាន​ការ​គ្រប់គ្រង​ល្អ​ សម្រាប់​គោលដៅ​សន្តិភាព​ និង​​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​ប្រទេស។ ក៏​ប៉ុន្តែ​លោក​ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ទៀ​ បាញ់​ មិន​បាន​ផ្ដល់​ព័ត៌មាន​លម្អិត​អំពី​គម្រោង​បង្កើត​រោងចក្រ​អគ្គិសនី​ ប្រើប្រាស់​សារធាតុ​​នុយក្លេអ៊ែរ​ នៅ​កម្ពុជា​នា​ពេល​ខាង​មុខ​នោះ​ឡើយ។
ទោះ​​ជា​យ៉ាង​ណា​ ក្នុង​អង្គប្រជុំ​រដ្ឋសភា​ កាល​ពី​ព្រឹក​ថ្ងៃ​អង្គារ​ម្សិលមិញ​បាន​ចាប់​ផ្ដើម​ពិនិត្យ​ និង​អនុម័ត​លើ​សេចក្ដី​ព្រាង​ច្បាប់​ ស្ដីពី​ការ​​ហាមឃាត់​អាវុធ​គីមី​ អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ​ អាវុធជីវសាស្ត្រ​ និង​អាវុធ​វិទ្យុសកម្ម។
ជា​សេចក្ដី​ព្រាង​ច្បាប់​ ដែល​លោក​ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី​អះអាង​ថា​ មាន​គោលដៅ​ហាមឃាត់​ជា​ដាច់​ខាត​នូវ​ ការ​​ផលិត​ការ​កែច្នៃ​ ការ​ទទួល​ កា​រផ្ទេរ​ ការ​រក្សា​ទុក ការ​ដឹកជញ្ជូន​ និង​ការ​ប្រើប្រាស់​អាវុធ​គីមី​ អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ​ អាវុធជីវសាស្ត្រ​ អាវុធវិទ្យុសកម្ម​ និង​សារធាតុ​គីមី​ ដែល​ទាក់ទង​នឹង​ការ​ផលិត​អាវុធ​ទាំង​នេះ​នៅ​ក្នុង​ព្រះរាជាណាចក្រ​កម្ពុជា។
លោក​ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ ទៀ​ បាញ់​ បាន​បន្ថែម​ថា​ ច្បាប់​នេះ​ក៏​មាន​បំណង​ធានា​សន្តិសុខ​ សណ្ដាប់ធ្នាប់​ សាធារណៈ​ ការពារ​បរិស្ថាន​ សុខុមាលភាព​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ ព្រម​ទាំង​រួម​ចំណែក​ការពារ​សន្តិសុខ​ និង​សន្តិភាព​​ក្នុង​តំបន់​និង​ពិភពលោក។
ក្នុង​សេចក្ដី​ព្រាង​ច្បាប់​ដែល​​មាន​១៣​ជំពូក​ និង​៣២​មាត្រា​នោះ​ បាន​កំណត់​ពី​ការ​បង្កើត​អាជ្ញាធរ​ជាតិ​ទប់ស្កាត់​អាវុធ​គីមី​ ដែល​មាន​រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​​ការពារ​​ជាតិ​ប្រធាន​ និង​មាន​ការ​ចូល​រួម​ពី​អន្តរក្រសួង​ រួម​មាន​ក្រសួង​យុត្តិធម៌​ ការពារ​ជាតិ​ មហាផ្ទៃ​ សុខាភិបាល​ ឧស្សាហកម្ម​ និង​ក្រសួង​​កសិកម្ម​ជា​ដើម។
សេចក្ដី​ព្រាង​ច្បាប់​ហាមឃាត់​អាវុធ​គីមី​ ក៏​បាន​កំណត់​​ពី​ទោស​ប្បញ្ញត្តិ​ដោយ​ត្រូវ​ផ្ដន្ទាទោស​ជនល្មើស​ដាក់​ ពន្ធនាគារ​ពី​២០​ឆ្នាំ​ទៅ​៣០​ឆ្នាំ​ ឬ​អស់​មួយ​ជីវិត​ ចំពោះ​បុគ្គល​ណា​ ដែល​ផលិត​​កែច្នៃ​​ទទួល​ផ្ទេរ​រក្សា​ទុក​ ដឹកជញ្ជូន​ឆ្លង​កាត់​ ឬ​ប្រើប្រាស់​ដោយ​ចេតនា​នូវ​អាវុធ​គីមី​ អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ​ អាវុធជីវសាស្ត្រ​ និង​អាវុធ​វិទ្យុសកម្ម។
ក្រៅ​ពី​នេះ​ បុគ្គល​ដែល​ផលិត​ទិញ​ លក់​ កាន់កាប់​ កែច្នៃ​ ទទួល​ ផ្ទេរ​រក្សា​ទុក​ដឹកជញ្ជូន​ឆ្លង​កាត់​ ឬ​ប្រើប្រាស់​សារធាតុ​គីមី​ ដែល​យក​ទៅ​ប្រើ​ក្នុង​វិស័យ​សុខាភិបាល​ ឧស្សាហកម្ម​ រ៉ៃ​ ថាមពល​ កសិកម្ម​ និង​ការ​ស្រាវជ្រាវ​ក្នុង​គោលដៅ​សន្តិភាព​ផ្សេង​ទៀត​ដោយ​គ្មាន​លិខិត​ អនុញ្ញាត​ពី​ក្រសួង​ ឬ​ស្ថាប័ន​មាន​សមត្ថកិច្ច​ត្រូវ​ពិន័យ​អន្តរកាល​ជា​ប្រាក់​ពី​២០​លាន​រៀល​ ទៅ​៥០​លាន​រៀល។
សេចក្ដី​ព្រាង​ច្បាប់​ហាមឃាត់​អាវុធ​គីមី​ថ្មី​នេះ​ បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​​មាន​​ការ​ប្រើប្រាស់​សារធាតុ​គីមី​ នុយក្លេអ៊ែរ​ ជីវសាស្ត្រ​ និង​សារធាតុ​វិទ្យុសកម្ម​ ដែល​ត្រូវ​យក​ទៅ​ប្រើប្រាស់​ក្នុង​វិស័យ​សុខាភិបាល​ ឧស្សាហកម្ម​រ៉ែ​ ថាមពល​ កសិកម្ម​ ការ​ស្រាវជ្រាវ​ និង​គោលដៅ​សន្តិភាព​ផ្សេង​ទៀត​ ដែល​មាន​ការ​អនុញ្ញាត​ពី​ក្រសួង​ស្ថាប័ន​មាន​សមត្ថកិច្ច។
អង្គប្រជុំ​រដ្ឋសភា​ កាល​ពី​ព្រឹក​ថ្ងៃ​អង្គារ​ម្សិលមិញ​បាន​ពិនិត្យ​ និង​អនុម័ត​អង្គារ​ម្សិលមិញ​បាន​ពិនិត្យ​ និង​អនុម័ត​​លើ​សេចក្ដី​ព្រាង​ច្បាប់​ហាមឃាត់​អាវុធ​ប្រល័យ​លោក​បាន​១៧​ មាត្រា។ រដ្ឋសភា​នឹង​ពិនិត្យ​ និង​អនុម័ត​លើ​ខ្លឹមសារ​រួម​នៃ​សេចក្ដី​ព្រាង​ច្បាប់​នេះ​ នៅ​ព្រឹក​ថ្ងៃ​ពុធ​ទី​១៤​ ខែ​តុលា​ ឆ្នាំ​២០០៩៕

UNIFEM នឹង​រៀបចំ​កិច្ច​ប្រជុំ​ផ្សព្វផ្សាយ​របាយការណ៍​ស្ដី​ពី​វឌ្ឍនភាព​របស់​ស្ត្រី​ពិភពលោក

UNIFEM នឹង​រៀបចំ​កិច្ច​ប្រជុំ​ផ្សព្វផ្សាយ​របាយការណ៍​ស្ដី​ពី​វឌ្ឍនភាព​របស់​ស្ត្រី​ពិភពលោក
Send to friendកំណែ​ដែល​ងាយ​​ស្រួល​បោះពុម្ព​


ភ្នំពេញ​ ឆ្នាំ​ ២០០៩​ កិច្ច​​ប្រជុំ​ផ្សព្វផ្សាយ​ឯកសារ​ វឌ្ឍនភាព​របស់​ស្ត្រី​ពិភពលោក​ ឆ្នាំ​ ២០០៨/២០០៩​ នរណា​ផ្ដល់​ចម្លើយ​ដល់​ស្ត្រី? យេនឌ័រ និង​គណនេយ្យ​ភាព​ របស់​មូលនិធិ​សហប្រជាជាតិ​ដើម្បី​អភិវឌ្ឍន៍​ (UNIFEM) ធ្វើ​ឡើង​ក្រោម​អធិបតីភាព​របស់​លោក​ជំទាវ​បណ្ឌិត​ ម៉ែន​ សំអន​ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី​ប្រចាំ​​ការី​ នៅ​សណ្ឋាគារ​ភ្នំពេញ​​ ថ្ងៃ​ទី​ ១៥​ ខែ​ តុលា​ ឆ្នាំ​ ២០០៩។

ឯកសារ​​របាយការណ៍​នេះ​នឹង​បង្ហាញ​ពី​ទិន្នន័យ​ថ្មីៗ​ ដែល​ជា​ភស្តុតាង​បង្ហាញ​ថា​​ការ​​ផ្ដល់​ភាព​អង់​អាច​​ដល់​ស្ត្រី​ និង​សមភាព​យេនឌ័រ​ គឺ​ជា​កំលាំង​​​​ចលករ​ក្នុង​ការ​កាត់​បន្ថយ​ភាព​ក្រីក្រ​ បង្កើន​សន្តិសុខ​ស្បៀង កាត់​បន្ថយ​អត្រា​ស្លាប់​របស់​មាតា​ ពង្រឹង​ប្រព័ន្ធ​​យុត្តិធម៌​ និង​ការ​លើក​​កម្ពស់​ប្រសិទ្ធិភាព​នៃ​ជំនួយ។ គណនេយ្យភាព​ចំពោះ​ស្ត្រី​ចាប់​ផ្ដើម​​ឡើង​​ពី​ការ​បង្កើន​ចំនួន​ស្ត្រី​ជា​ តំណាង​នៅ​ក្នុង​តួនាទី​ធ្វើ​សេចក្ដី​សម្រេច រហូត​ដល់​ការ​ទទួល​បាន​ព័ត៌មាន​ និង​ការ​ពន្យល់​បកស្រាយ​ពី​អ្នក​ធ្វើ​សេចក្ដី​សម្រេច។ លើស​ពី​នេះ​ ត្រូវ​​មាន​ការ​ចូល​រួម​របស់​ស្ត្រី​ក្នុង​ដំណើរការ​ត្រួតពិនិត្យ​លើ​ការងារ ​ផ្សេងៗ​ ហើយ​ការ​លើក​កម្ពស់​សិទ្ធិ​ស្ត្រី​ គឺ​ជា​និយម​ដ៏​សំខាន់​មួយ​សម្រាប់​ប៉ាន់​ប្រមាណ​ការ​អនុវត្ត​ការងារ​របស់​ មន្ត្រី​សាធារណៈ។

រួម​ជា​មួយ​របាយការណ៍​នេះ​ UNIFEM នឹង​ធ្វើការ​ផ្សព្វផ្សាយ​ឯកសារ​​មួយ​​ផ្សេង​ទៀត​ផង​ដែរ​គឺ​ "ការ ​ធ្វើ​អោយ​គោលដៅ​អភិវឌ្ឍន៍​សហស្សវត្សរ៍​សម្រេច​បាន​សម្រាប់​ទាំងអស់​គ្នា​ យុទ្ធវិធី​ផ្អែក​លើ​សិទ្ធិ​ដែល​ឆ្លើយ​តប​យេនឌ័រ​ ដើម្បី​ឈាន​ទៅ​សម្រេច​គោលដៅ​អភិវឌ្ឍន៍​សហស្សវត្សរ៍"។ របាយការណ៍​នេះ​នឹង​ចេញ​ផ្សាយ​ជា​ភាសាខ្មែរ​ និង​អង់គ្លេស​សម្រាប់​​អ្នក​ធ្វើ​គោលនយោបាយ​ប្រើប្រាស់​ក្នុង​ការ​ ត្រួតពិនិត្យ​ និង​​ការ​សរសេរ​របាយការណ៍។ ឯកសារ​​ទាំងពីរ​នេះ​ គឺ​ជា​ធនធាន​ដ៏​មាន​​​សារប្រយោជន៍​សម្រាប់​​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ជួយ​ដល់​ការ​ធ្វើ​អោយ​ប្រសើរ​ឡើង​នូវ​ដំណើរ​ការណ៍​ដើម្បី​សម្រេច​បាន​នូវ​ ចំណុច​ដៅ​យេនឌ័រ​ ដែល​ដាក់​នៅ​ក្នុង​គោលដៅ​អភិវឌ្ឍន៍​សហស្សវត្សរ៍។

កិច្ច​ប្រជុំ​ផ្សព្វផ្សាយ​នេះ​ មាន​ការ​ចូល​រួម​យោបល់​ពី​វាគ្មិន​សំខាន់ៗ​មក​ពី​វិស័យ​អភិវឌ្ឍន៍​ផ្សេងៗ​ និង​ឆ្លើយ​សំណួរ​លើ​វិធានការណ៍​ទាំងឡាយ​ដែល​ធ្វើ​ឡើង​​ដោយ​អង្គការ​​របស់​ ខ្លួន​ ក្នុង​​ការ​ធានា​អោយ​មាន​គណនេយ្យភាព​ចំពោះ​ស្ត្រី។ វាគ្មិន​ទាំងនេះ​ មាន:

-លោក​ជំទាវ​ វេជ្ជបណ្ឌិត​ អ៊ឹង​ កន្ថាផាវី​ រដ្ឋមន្ត្រី​ ក្រសួង​កិច្ចការ​​នារី​ នឹង​បង្ហាញ​ពី​តួនាទី​របស់​​ក្រសួង​កិច្ចការ​នារី​ដែល​ជា​យន្ត​ការ​ជាតិ​មួយ ​​សម្រាប់​អនុវត្ត​គោលនយោបាយ​សមភាព​យេនឌ័រ​របស់​រដ្ឋាភិបាល និង​យុទ្ធសាស្ត្រ​​នានា​របស់​ក្រសួង​ សម្រាប់​ធ្វើ​ការ​បញ្ជ្រាប​យេនឌ័រ​ទៅ​ក្នុង​គោលនយោបាយ​ជាតិ/កម្មវិធី​តាម​ វិស័យ​ និង​កម្មវិធី​ កំណែ​ទម្រង់​ជាតិ​នានា​ដើម្បី​​ធានា​ថា​សិទ្ធិ​ និង​បញ្ហា​របស់​ស្ត្រី​ ត្រូវ​បាន​គេ​គោរព​ និង​ដោះស្រាយ។ លោក​ជំទាវ​​នឹង​បញ្ជាក់​ពី​សេចក្ដី​ត្រូវការ​ចាំបាច់​​ឱ្យ​មាន​ការ​ ផ្លាស់ប្ដូរ​ឥរិយាបថ​ ដើម្បី​ផ្ដល់​ភាព​អង់​អាច​ដល់​ស្ត្រី​ និង​ភាព​រីកចម្រើន​ទៅ​មុខ​របស់​សង្គម។

-លោកស្រី​ Soccoro Reyes ប្រធាន​ផ្នែក​ សម្រាប់​តំបន់​អាស៊ី​ប៉ាស៊ីហ្វិក​ និង​រដ្ឋ​អារ៉ាប់​ នៃ​ UNIFEM នឹង​មាន​​ប្រសាសន៍​ពី​សមិទ្ធិផល​ថ្មីៗ​របស់​គោលដៅ​ អភិវឌ្ឍន៍​សហស្សវត្សរ៍​ ទាំង​នៅ​ក្នុង​បរិបទ​សកល​ និង​កម្ពុជា។

-លោក​ Douglas Broderick អ្នក​សម្របសម្រួល​ប្រព័ន្ធ​អង្គការ​​សហប្រជាជាតិ​​ប្រចាំ​កម្ពុជា​ នឹង​ថ្លែង​ពី​វិធានការ​ថ្មីៗ​ដែល​ប្រព័ន្ធ​សហប្រជាជាតិ​បាន​អនុម័ត​ ដើម្បី​ធានា​អោយ​មាន​គណនេយ្យភាព​ចំពោះ​បញ្ហា​​សមភាព​យេនឌ័រ។

-លោក​ Lachlan Pontifex ប្រធាន​​ភារៈ​ធារី​ភ្នាក់ងារ​​អូស្ត្រាលី​ដើម្បី​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​អន្តរជាតិ​ (AusAID)​ នឹង​ធ្វើការ​​ពន្យល់​​បកស្រាយ​ពី​គណនេយ្យភាព​របស់​ដៃ​គូ​អភិវឌ្ឍន៍​ចំពោះ​ សមភាព​យេនឌ័រ​ ដោយ​លើក​យក​ការងារ​​ដែល​កំពុង​​អនុវត្ត​របស់​ AusAID ធ្វើ​​ជា​ឧទាហរណ៍។

-លោក​ស្រី​ ប៉ុក​ ណណ្ណដា​ នាយិកា​ អង្គការ​ចម្រើន​ស្ត្រី​ នឹង​ធ្វើ​ការ​ពិភាក្សា​ទៅ​លើ​​ការ​​ចូល​រួម​របស់​ស្ត្រី​ក្នុង​ឆាក​​នយោបាយ​ និង​ តួនាទី​របស់​សង្គម​ស៊ីវិល​ក្នុង​ការ​ទាមទារ​អោយ​មាន​គណនេយ្យភាព​ និង​ការ​ត្រួតពិនិត្យ​លើ​ការ​អនុវត្ត​ និង​ផែនការ​សកម្មភាព​របស់​រដ្ឋាភិបាល។

-លោកស្រី​ Elaine McKay ទី​ប្រឹក្សា​ជាន់​ខ្ពស់​របស់​អង្គការ​ UNIFEM នឹង​​ធ្វើ​ជា​អ្នក​​សម្របសម្រួល​កិច្ច​​ពិភាក្សា។ លោកស្រី​ នឹង​ចូល​រួម​ផ្ដល់​យោបល់​បន្ថែម​លើ​គោលបំណង​នៃ​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​​ឯកសារ​​​ ទាំងពីរ​នេះ​ និង​ចំណុច​ទាក់ទង​​ទៅ​នឹង​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​កម្មវិធី​ និង​គោលនយោបាយ​ទៅ​អនាគត។

UNIFEM​ គឺ​ជា​មូលនិធិ​របស់​ស្ត្រី​នៅ​អង្គការ​​សហ​ប្រជាជាតិ។ អង្គការ​នេះ​ ផ្ដល់​នូវ​ការ​គាំទ្រ​ជា​ហិរញ្ញវត្ថុ​ និង​បច្ចេកទេស​ដល់​កម្មវិធី​ និង​យុទ្ធសាស្ត្រ​ល្អៗ​ ដែល​ជួយ​ដល់​ការ​លើក​​កម្ពស់​សិទ្ធិ​ ការ​ចូល​រួម​ក្នុង​ឆាក​នយោបាយ​ និង​សុវត្ថិភាព​សេដ្ឋកិច្ច​របស់​ស្ត្រី​។ UNIFEM ធ្វើ​ការ​ជា​ដៃ​គូរ​ជាមួយ​អង្គការ​អភិវឌ្ឍន៍​នានា​របស់​សហប្រជាជាតិ​ រដ្ឋាភិបាល​ និង​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល និង​ជាមួយ​បណ្ដាញ​ដទៃ​ទៀត​ ក្នុង​គោលបំណង​លើក​កម្ពស់​សមភាព​យេនឌ័រ។ UNIFEM​ ដាក់​បញ្ចូល​បញ្ហា​ និង​កង្វល់​របស់​ស្ត្រី​ទៅ​ក្នុង​កម្មវិធី​ថ្នាក់​ជាតិ​ តំបន់​ និង​សកល​ ដោយ​ជួយ​គាំ​ទ្រ​ដល់​​កិច្ច​​សហប្រតិបត្តិការ​ និង​​ផ្ដល់​ជំនួយ​បច្ចេកទេស​ លើ​​យុទ្ធសាស្ត្រ​បញ្ជ្រាប​យេនឌ័រ​ និង​ការ​ផ្ដល់​ភាព​អង់​អាច​ដល់​ស្ត្រី៕